SVA - VAR OG ER - SÁRAEINFALT - - - GREIN AGNESAR BRAGADÓTTUR Í MORGUNBLAÐINU - MESTMEGNIS UM SVAVAR GESTSSON

Hér freistast Predikarinn til að setja inn frábæra grein Agnesar Bragadóttur ofurblaðamanns,  úr Morgunblaðinu í dag, sunnudaginn 19. júlí.

Sunnudaginn 19. júlí, 2009 - Innlent - greinar

Agnes segir...

Sva-var og er – sáraeinfalt!

FÁIR eru sennilega betur að sér í fræðum austurþýsku leyniþjónustunnar STASI en Svavar Gestsson stúdent, fyrrum námsmaður í Austur-Þýskalandi. Síðan Svavar var stúdent í Þýskalandi kommúnismans hefur hann að vísu gegnt mörgum störfum, eins og því að vera ritstjóri Þjóðviljans, málgagns Alþýðubandalagsins sáluga, þingmaður Alþýðubandalagsins, formaður Alþýðubandalagsins, ráðherra Alþýðubandalagsins og sendiherra Íslands, fyrst í Svíþjóð, svo í Danmörku.

Toppnum náði svo stúdentinn frá Austur-Þýskalandi, þegar eitt hans aðalegg gerði hann, hænuna, að formanni samninganefndar Íslands í því mikla hagsmunamáli Íslendinga, Icesave-deilunni. Vitanlega er eggið Steingrímur J. Sigfússon, arftaki Svavars í vinstri pólitík á Íslandi og hugmyndafræðilega af sama meiði og guðfaðir hans í pólitík, Svavar Gestsson.

Svavar óð fram í morgunfréttum RÚV síðasta þriðjudag, engu búinn að gleyma af STASI-fræðum sínum, og sakaði embættismenn Seðlabankans um að vera „komin í pólitískan málflutning.“

Lögfræðingarnir, þau Sigríður Logadóttir, aðallögfræðingur Seðlabanka Íslands, og Sigurður Thoroddsen, höfðu gert utanríkismálanefnd munnlega grein fyrir mati lögfræðideildar Seðlabankans á Icesave-samningunum og afhent minnisblað í kjölfarið. Áréttað var í tölvupósti til formanns utanríkismálanefndar, að um minnisblað væri að ræða. Endanlegt álit yrði hluti af heildarskýrslu Seðlabankans sem kynnt yrði á miðvikudag.

Annar „vel upp alinn“ arftaki á vinstri vængnum, Árni Þór Sigurðsson, formaður utanríkismálanefndar Alþingis, var ekki seinn á sér að fara í skítug skóför Svavars Gestssonar, því hálftíma eftir skítafýlubombu Svavars á embættismenn Seðlabankans var skósveinninn mættur á morgunvakt Rásar 2, þar sem hann sagði að álit lögfræðinganna hefði ekki verið formleg skoðun Seðlabankans og því marklaust.

„Það dregur verulega úr trúverðugleika álitsins, ef það er ekki unnið fyrir hönd stofnunar, heldur aðeins persónulegt álit viðkomandi starfsmanns,“ sagði Árni Þór orðrétt! Hélt svo áfram: „Það er einfaldlega verið að blekkja þingnefndirnar með þessum hætti. Ég velti fyrir mér hvort menn séu þarna á einhverju einkatrippi. Mér virðist sem viðkomandi starfsmaður sé enn að vinna fyrir Davíð Oddsson.“

Árni Þór var á þriðjudag krafinn þess á Alþingi að hann bæði lögfræðingana afsökunar á ummælum sínum, en hann var vitaskuld ekki maður til þess. Því var þess beðið með nokkurri eftirvæntingu á miðvikudag, að skýrsla Seðlabankans og þar með talið hinn lögfræðilegi hluti hennar yrði opinbert plagg. Svein Harald Øygard seðlabankastjóri og lögfræðingar bankans sem unnu minnisblað sem lagt var fram á fundi utanríkismálanefndar vísuðu á blaðamannafundi í hádeginu á miðvikudag ásökunum Árna Þórs Sigurðssonar um að lögfræðingarnir hafi villt á sér heimildir algjörlega á bug. Øygard sagði það einfaldlega tímasóun að ræða mál af þessu tagi.

Þar með voru formaður samninganefndar Íslands um Icesave og formaður utanríkismálanefndar Alþingis, þeir Svavar Gestsson og Árni Þór Sigurðsson, ómerkir orða sinna. Árni Þór sagði að þessu tilefni í Morgunblaðinu á fimmtudag að teldu lögfræðingar Seðlabankans að hann hafi vegið að starfsheiðri þeirra, bæðist hann afsökunar. Hann teldi þó að hann hafi ekki vegið að honum! Gerist hún öllu aumari afsökunarbeiðnin?!

Það verður ekki annað séð en heimilisböl hins örþreytta Steingríms J. Sigfússonar, fjármálaráðherra og formanns Vinstri grænna, vaxi frá degi til dags.

Hann er „bombarderaður“ af sínum flokksmönnum úr eigin heimabyggð, þar sem hollustan við hann hefur hingað til náð út fyrir gröf og dauða. Er það einhver furða að hann sé bæði þreyttur og niðurlútur? Hann hefur þetta allt saman einn í fanginu og nú er hann að reyna að reisa sér „pólitískan bautastein“ sem felst í því að sannfæra þjóðina um að hún verði að kokgleypa hinn hroðalega vonda Icesave-samning, sem pólitískur guðfaðir hans álpaðist, af stöku þekkingar- og reynsluleysi, til þess að samþykkja og telja fínan samning. Hann situr uppi með það að hafa gengið til kosninga með þá yfirlýstu stefnu VG að leiðarljósi að hafna inngöngu í ESB; hann situr uppi með það að hafa gengið til kosninga með þá yfirlýstu stefnu VG að hafna frekari virkjanaframkvæmdum og álverum; hann situr uppi með það að hafa sagt fyrir jól að við skyldum aldrei borga Icesave-skuldbindingar einkabankans, Landsbankans, og hann situr uppi með það að VG höfðu þá yfirlýstu stefnu að engar uppsagnir yrðu í ríkisgeiranum. Nema hvað? Formaður BSRB er enn bara í leyfi sem slíkur, en hann heitir Ögmundur Jónasson og er heilbrigðisráðherra.

Steingrímur J. blessaður er því á útopnu frá því eldsnemma á morgnana þar til hann dettur út af seint, seint á kvöldin, að hrinda í framkvæmd öllum þeim málum sem VG ætluðu að berjast gegn, fyrir kosningar. Nú vantar bara að hann bíti höfuðið af skömminni og leggi til við utanríkisráðherra og fyrrum flokksbróður sinn og Svavars, að hann geri Svavar nokkurn Gestsson að formanni samninganefndar í aðildarviðræðum við ESB!

[e-mail]

DAVÍÐ ODDSSON Í VIÐTALI VIÐ AGNESI BRAGADÓTTUR : ÆTLA AÐ DÆMA ÞJÓÐINA TIL ÆVARANDI FÁTÆKTAR

Predikarinn birtir hér viðtal ofurblaðamannsins Agnesar Bragadóttur við skörunginn Davíð Oddsson fyrrverandi forsætisráðherra og Seðlabankastjóra.

 

Sunnudaginn 5. júlí, 2009 - Innlendar fréttir

Ætla að dæma þjóðina til ævarandi fátæktar

* Davíð Oddsson, fyrrverandi seðlabankastjóri er ómyrkur í máli í garð íslenskra stjórnvalda vegna samninga um Icesave * Hann segir að Íslendingar séu að lögum ekki skuldbundnir til að greiða mörg hundruð milljarða vegna Icesave * Þetta sé lagalegt deilumál.

 

 

  

Eftir Agnesi Bragadóttur

[e-mail]

Davíð Oddsson, fyrrverandi seðlabankastjóri, telur að samningurinn sem samninganefnd ríkisins hefur gert við Breta og Hollendinga um skuldbindingar ríkissjóðs vegna Icesave séu hryllilegustu mistök sem gerð hafi verið allt frá árinu 1262. Hann segir að staðfesting Alþingis á ríkisábyrgðinni, sem ríkisstjórnin og fjármálaráðherra leita nú eftir myndi dæma þjóðina til ævarandi fátæktar. Davíð féllst á að veita Morgunblaðinu viðtal um Icesave-samningana, þátt Landsbankans, Seðlabankans og stjórnvalda. Blaðamaður hitti Davíð á heimili hans í fyrradag.

– Nú hafa stjórnvöld gert samning við Breta og Hollendinga um greiðslur ríkissjóðs vegna Icesave. Samningurinn og ríkisábyrgð vegna hans er nú til umfjöllunar á Alþingi. Hvernig horfir þetta við þér, Davíð? Á Alþingi að staðfesta þann samning sem gerður hefur verið?

„Mér finnst að menn séu komnir langt fram úr sér, þegar þeir eru að velta því fyrir sér hvort samningurinn um Icesave er slæmur eða góður.

Menn verða að hafa önnur atriði fyrst í huga, eins og það hvaða fyrirbæri þessi Icesave-samningur svonefndi er. Það byggist allt á því að einkalánastofnun, Landsbankinn, stofnaði til innlánsreikninga, fyrst í Bretlandi, svo í Hollandi, án þess að leita nokkurrar ábyrgðar frá ríkinu. Þeir byrjuðu smátt og í upphafi jukust innstæðurnar á þessum reikningum hægt, en síðar jókst vaxtarhraðinn mjög. Það er ákveðinn hópur manna sem stendur í þeirri trú, að þetta einkafyrirtæki, Landsbankinn, hafi getað safnað milljónum punda, hundruðum milljóna punda, eða hvaða upphæð sem menn kærðu sig um, þar sem ábyrgðin væri öll á íslenskum skattborgurum, án þess að þeir hefðu hugmynd um þann ofurþunga sem var að leggjast á þeirra herðar.

Þetta fær auðvitað ekki staðist og ég lét stjórnendur Landsbankans margoft vita af því sjónarmiði Seðlabankans að það væri engin ríkisábyrgð á þessum innlánum.“

Eiga ekki við um bankahrun

– En hvers vegna fær það ekki staðist, að um ríkisábyrgð sé að ræða?

„Framhjá því hefur með öllu verið horft, hvernig þessi innlánstryggingasjóður sem menn vilja nú láta íslenska ríkið bera ábyrgð á, er til kominn. Hann er þannig til kominn að samkvæmt Evrópureglum sem við erum bundin af, gegnum Evrópska efnahagssvæðið (EES) þá er ákveðið að í kringum bankakerfið skuli koma á tilteknum tryggingasjóði sem er tryggingasjóður viðkomandi bankakerfis, jafnvel þótt lagaramminn sé settur af viðkomandi ríki hverju sinni. Hvergi er það sagt að ríkið hafi neitt með þann sjóð að gera. Hugsunin er sú og er í sjálfu sér alls ekkert galin, að bankarnir í viðkomandi landi borgi tiltekna prósentu af innlánum inn í sjóð, sem eigi síðan að mæta því ef einhver bankinn lendir í vandræðum.

Augljóst er að svona kerfi er hugsað fyrir lönd þar sem bankar eru hundrað, tvöhundruð talsins, eða þaðan af fleiri, enda gengur hugsunin upp gagnvart slíkum löndum. Þegar slíkur fjöldi banka greiðir reglubundið af innstæðum sínum í tryggingasjóði, þá er staða sjóðsins slík, að hann getur hæglega mætt því þótt tveir til fimm, sex bankar fari á hausinn.

En þegar bara þrír bankar eru í landinu, fyrir utan örfáar smærri fjármálastofnanir, eins og háttar til hér á landi, þá sér hver maður í hendi sér að tryggingasjóður sem þeir eiga að byggja upp til þess að verjast á erfiðleikatímum, er mjög veikur og getur engan veginn staðið undir allsherjar bankahruni eins og hér varð.

Þegar svo kemur í ljós að þessar Evrópureglur eigi ekki við um Ísland í rauninni eða gangi að minnsta kosti alls ekki upp þar, þá koma menn með þá eftiráskýringu, að fyrst reglurnar af hálfu Evrópusambandsins hafi verið svona gallaðar, þá hljóti að vera ríkisábyrgð á öllu saman. Þetta er forsenda sem menn gefa sér og á hvergi stoð í lögum.

Enginn lögfræðingur, sem er ekki hagsmunagæslulögfræðingur í einhverjum skilningi, hefur komist að þeirri niðurstöðu að svona geti þetta verið.“

Ekki skuldbundin að lögum

– En er ekki sameiginlegur skilningur á því hjá Evrópuríkjunum og svo þeim sem samið hafa um Icesave fyrir okkar hönd, að ríkisábyrgð sé á Icesave eins og öðrum innlánum íslensku bankanna?

„Evrópuríkin hafa raunar hvergi sagt að við séum að lögum skuldbundin til þess að borga þetta. Evrópuríkin segja og það var það sem Ingibjörg Sólrún Gísladóttir keypti, eins sérkennilegt og það nú var: Ef það kemur í ljós að kerfið virkar ekki einhvers staðar, þá getur það haft gríðarleg áhrif okkur til vandræða annars staðar, því það dregur úr trúnaði á kerfið. Það sem þeir voru í raun að segja var að þeir vildu ekki horfa á lagalegar reglur og umhverfi, af því það hentaði þeim ekki.

Þennan málflutning keypti Ingibjörg Sólrún þegar hún var utanríkisráðherra og fundaði með einhverjum evrópusambandsmönnum

og hún sagði eftir þann fund að þetta væri ekki lagalegt spursmál, heldur pólitískt. Það taldi ég alltaf og tel furðulegt, því það var þeirra sjónarmið og hagur, ekki okkar sem réð þessari afstöðu þáverandi formanns Samfylkingarinnar.

Við hljótum alltaf að velta því fyrir okkur hvort við erum skuldbundin að lögum til að greiða annarra manna skuldir. Vitanlega eru það lögin sem eiga skera úr um það með hvaða hætti eigi að skera úr um ágreining á milli þjóða.“

Davíð finnst það sæta nokkurri furðu að sérstök skýrsla, sem íslensk stjórnvöld hafi undir höndum, um tryggingamál og innstæðutryggingasjóði, sem hafi verið unnin af evrópskri nefnd á vegum OECD undir stjórn núverandi seðlabankastjóra Seðlabanka Evrópu, hafi ekki verið gerð opinber.

„Þessi nefnd á vegum OECD, sem Jean-Claude Trichet, sem nú er orðinn seðlabankastjóri Seðlabanka Evrópu stýrði, segir í skýrslu sinni að innstæðutryggingakerfið gildi ekki ef um algjört bankahrun er að ræða í viðkomandi landi. Ég veit til þess að íslensk stjórnvöld hafa þessa skýrslu og mér finnst með ólíkindum að þetta skuli ekki hafa verið birt og þetta notað efnislega í þeim viðræðum sem átt hafa sér stað undanfarna mánuði. Vitanlega er þetta atriði sem skiptir mjög miklu máli.

Það sem er alvarlegast í þessu máli, af hálfu viðræðunefndarinnar íslensku og ríkisstjórnarinnar, er að Íslendingarnir skuli hafa byrjað á því að segja við hina erlendu viðsemjendur sína: Við ætlum að líta þannig á, að við séum skuldbundin til að borga. Skuldbundin þýðir það að við séum að fara að lögum. En um leið og menn segja þetta, þá er þeirra samningsstaða náttúrlega farin veg allrar veraldar.

Segjum nú svo að Íslendingar vildu vera góðir við Evrópusambandið, eins og Ingibjörg Sólrún og Jóhanna, þó það kosti þjóðina mikið, þá ættum við að nálgast viðfangsefnið með því að segja: Það er bersýnilega uppi lagalegur ágreiningur og allar líkur sem standa til þess að við séum ekki skuldbundin til þess að borga. En við viljum samt leggja okkar af mörkum til þess að stuðla að stöðugleika í bankaumhverfi evrópskra banka og þess vegna erum við reiðubúin að ganga til viðræðna við ykkur, þótt okkur beri engin skylda til þess.

En um leið og við segjum, eins og sagt hefur verið, að þetta séu skuldbindingar okkar, sem við ætlum að standa við, þá erum við búin að eyðileggja samningsstöðu okkar. Þetta er staðreynd, eins dapurlegt og það nú er.“

Þarf enga ríkisábyrgð

Davíð spyr hvort menn hafi ekki velt því fyrir sér hvaða ástæður eru fyrir því að ríkisstjórnin leggur nú ofurkapp á það að fá Alþingi til þess að samþykkja ríkisábyrgð á skuldbindingum vegna Icesave-samningsins.

„Ef ríkið er skuldbundið að lögum til þess að greiða þessar upphæðir, hverjar sem þær svo verða að lokum, til Breta og Hollendinga, þá þarf enga ríkisábyrgð, svo einfalt er það. Það að sækjast eftir ríkisábyrgð að kröfum Breta og Hollendinga, sannar svo ekki verður um villst að þessir aðilar trúa því ekki að nokkur hlutlaus dómstóll myndi dæma okkur í óhag.“

– Nú liggur ekkert fyrir um það enn hversu mikið af Icesave-skuldbindingunum kemur til með að falla á ríkissjóð. Það ræðst af því hversu mikið af útistandandi kröfum Landsbankans erlendis innheimtist, ekki satt?

„Allt er þetta mjög miklum vafa undirorpið, svo ekki sé meira sagt. Það er mjög breitt bil sem rætt er um, þegar talað er um hversu mikið af útistandandi kröfum Landsbankans erlendis muni innheimtast. Þar er rætt um allt frá 40% og upp í 95% sem muni innheimtast.

Spursmálið er þetta: Ef Bretar og Hollendingar tryðu því að 95% af útistandandi kröfum Landsbankans mundu innheimtast, hvernig stendur þá á því, að þeir heimta að það sé líka ríkisábyrgð á þeim útistandandi fjármunum sem eiga að skila sér? Sú krafa sýnir nú að þeir hafa ekki mikla trú á innheimtunni.

Það geta líka komið upp lagaflækjur, sem verður ekki svo auðvelt að greiða úr. Það er ekkert útilokað að kröfuhafar sem eiga aðrar kröfur en innstæðukröfur reyni að fá því hnekkt fyrir dómstólum að innstæðukröfur séu teknar fram fyrir aðrar kröfur.

Það er ekkert hægt að segja um það nú, hvort slíkt mál myndi tapast fyrir dómstólum. Þess vegna er það stórundarlegt og reyndar stórhættulegt að enginn fyrirvari sé í samningnum hvað þetta varðar. Það liggur í augum uppi, að fyrirvari ætti að vera í samningnum, í þá veru að ef slíkt dómsmál tapaðist af hálfu ríkisins, að þar með félli ríkisábyrgðin úr gildi.“

Varnarþing er hér á Íslandi

– Hvaða dómstóll gæti mögulega fjallað um ágreiningsefni okkar við Breta og Hollendinga, ef Alþingi hafnar Icesave-samningnum?

„Við þurfum ekkert að velta því fyrir okkur. Varnarþingið er hér á Íslandi. Þeir sem vilja rukka okkur, þeir leita til dómstóls hér á landi. Íslenskur dómstóll hefur ekki sýnt sig í því að vera einhver heimadómstóll. Hann bara dæmir að réttum lögum.“

Davíð segir að það hafi legið fyrir af hálfu breskra og bandarískra lögfræðiskrifstofa fyrir áramót, að sérfræðingar þeirra hafi talið að Íslendingum bæri engin skylda til þess að greiða Icesave-innstæðurnar.

„En íslenska samninganefndin og fjármálaráðuneytið töldu að það væri of dýrt að ráða slíka alþjóðlega sérfræðinga, breska og bandaríska, sér til fulltingis! Of dýrt! Þegar þessir sömu menn voru að skuldbinda Ísland til þess að greiða kannski á milli 500 og 1.000 milljarða króna, sem jafngildir því að dæma íslensku þjóðina til eilífrar fátæktar. Að fá slíka alþjóðlega lögfræðilega aðstoð, hefði kostað okkur smápeninga, miðað við það sem þessi skelfing getur kostað okkur.“

Það verður að birta skjöl

– En nú hefur því verið haldið fram að ríkisstjórnin komist hvorki lönd né strönd, ef ekki verður staðið við Icesave-skuldbindingarnar. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn muni hætta við fyrirgreiðslu við okkur og endurreisn efnahagslífsins geti ekki hafist, eins og fjármálaráðherra hefur orðað það. Hvað segir þú við slíkum röksemdum?

„Það er auðvitað með miklum ólíkindum að halda því fram að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn muni ekki veita okkur fyrirgreiðslu nema við klárum samninga við Breta og Hollendinga um Icesave.

Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn á að sjá til þess, þegar hann veitir fyrirgreiðslu, að ríkið drekki sér ekki í skuldafeni. Það eru til skjöl sem sýna að fulltrúar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins telja kröfur Breta, Hollendinga og Þjóðverja og misbeitingu þeirra innan Alþjóðagjaldeyrissjóðsins til þess að tengja saman aðstoð Alþjóðagjaldeyrissjóðsins við Íslendinga og einkakröfur þessara aðila umfram lagaskyldur, einhverja mestu niðurlægingu, sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur orðið fyrir. Þessi skjöl verður að birta.“

– Hefur þú séð þessi skjöl?

„Ég veit að þessi skjöl eru til. Þau eru til í íslenska stjórnkerfinu. Þau þarf að birta opinberlega, alveg eins og það þarf að birta skýrslu nefndarinnar sem Trichet var formaður fyrir. Henni var komið til skila í utanríkisráðuneytið fyrir mörgum mánuðum og hún er sennilega til víðar í stjórnkerfinu. Hún er meiriháttar gagn í þessu máli, sem styður málstað okkar tvímælalaust og ég botna ekkert í því að hún skuli ekki hafa verið gerð opinber fyrir löngu.

Það eru líka til gögn sem ég tel að ætti að birta, þar sem kemur fram að Englandsbanki (Bank of England) taldi ekki að Íslendingar ættu að greiða fyrir Icesave, vegna þess að í þeim viðskiptum hafi menn verið að taka eigin áhættu og Englandsbanki gerði sér grein fyrir því að engin ríkisábyrgð væri að baki þessum innstæðum.

Landsbankinn var búinn að fullyrða við okkur í Seðlabankanum í marsmánuði 2008 að hann væri að koma Icesave í Bretlandi í dótturfélag, en því miður, Landsbankinn dró svo bara lappirnar og Fjármálaeftirlitið fylgdi því alls ekki nægjanlega vel eftir, að þetta yrði gert. Fulltrúar breska fjármálaráðuneytisins sem hingað komu eftir þetta, gerðu sér fulla grein fyrir því að það væri ekki íslensk ríkisábyrgð á innstæðum Landsbankans í Bretlandi. Það má glöggt lesa út úr fundargerðum sem ætti að birta.“

– Davíð, þú ert í raun og veru að segja, að ríkisstjórnin sé að reyna að fá Alþingi til þess að skuldbinda þjóðina til að lofa jafnvel að greiða 500 til 1.000 milljarða króna vegna Icesave, án þess að okkur beri nokkur lagaleg skylda til þess. Er þetta ekki réttur skilningur?

„Það er verið að lýsa því yfir, án nokkurrar heimildar og Jóhanna Sigurðardóttir gerði það m.a. á Austurvelli í gær, eins sorglegt og það nú er, að við séum skuldbundin vegna Icesave-reikninganna. Ef eitthvað er til í því að við séum skuldbundin, þá er bara ein ástæða fyrir því, en það eru yfirlýsingar ráðherra eins og þeirra Jóhönnu og Steingríms í þá veru að við séum skuldbundin til að borga og þau eru búin að samþykkja að við leitum ekki með ágreiningsefnið til dómstóla. Það er grundvallarregla þegar um ágreiningsefni er að ræða, að geta leitað úrskurðar dómstóla, regla sem enginn maður ætti nokkurn tíma að semja frá sér.“

Óviðráðanlegar skuldir

– Ef samningum verður hafnað í atkvæðagreiðslu á Alþingi og þar af leiðandi ríkisábyrgð, hvað á þá að gera, að þínu mati?

„Nú er staðan þessi að það hefur ekki verið gefið upp hverjar heildarskuldir þjóðfélagsins eru, en þær eru nú orðnar það háar að meðtöldum Icesave-skuldbindingunum, að þær eru orðnar hærri heldur en ágiskanir voru um, sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn lýsti yfir á sínum tíma að væru „unsustainable“ eða óviðráðanlegar fyrir Ísland.

Þegar því er haldið fram að það muni hafa neikvæð áhrif á okkar lánskjör, ef við hlöðum ekki á okkur Icesave-skuldum, þá er það heilaspuni. Þegar því er haldið fram að norrænu þjóðirnar muni ekki veita okkur lán nema við borgum Icesave-skuldbindingarnar þá er það ekki rétt, nema hvað varðar Svía.

Svíar hafa gengið fram í þessum málum með algjörlega forkastanlegum hætti. Þeir hafa algjörlega tekið afstöðu með Evrópusambandsþjóðunum, Bretum, Hollendingum og Þjóðverjum, gegn Íslendingum og hagsmunum þeirra. Norðmenn og Danir hafa óviljugir gengið með. Ef almenningur í Noregi og Danmörku vissi að það er verið að misnota svokallaða vináttu okkar með þeim hætti að skuldbinda okkur til þess að taka á okkur skuldabyrðar sem við getum alls ekki risið undir, gegn því að fá lán frá þessum löndum, þá yrði mjög mikil reiði almennings í þessum löndum í garð eigin stjórnvalda og að sama skapi samúð með okkur. Nú er reyndar komið fram í fréttum, að Norðmenn segja að þeir sem haldi því fram að lánveitingar Norðmanna til Íslendinga séu tengdar lausn á Icesave-deilunni, fari með ósannindi.

Svo eru einhverjir kjánar hér að segja að við eigum endilega að reyna að komast inn í Evrópusambandið á meðan Svíar eru þar í forsvari. Svíar hafa reynst okkur fjandsamlegastir af öllum í þessu Icesave-máli, þannig að með miklum ólíkindum er og ég held að við ættum að sækja sem minnst til þeirra.“

Afstaða til Icesave ljós

– En nú skrifaðir þú sem seðlabankastjóri undir samninginn við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn ásamt Árna Mathiesen, þáverandi fjármálaráðherra, þar sem Icesave var nefnt, ekki satt?

„Það er alveg rétt. Þegar samningur er gerður fyrir hönd ríkis við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn, þá kemur það annars vegar í hlut fjármálaráðherrans og hins vegar í hlut seðlabankastjórans að undirrita slíkan samning. Hlutverk seðlabankastjórans með slíkri undirritun hefur bara með það að gera að staðfesta að Seðlabankinn muni sinna þeim skyldum sem að Seðlabankanum snúa í samstarfi við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn samkvæmt samningnum. Hlutverk Seðlabankans hefur ekkert með það að gera að skuldbinda ríkið til að greiða peninga. Sá þáttur er algjörlega í höndum ríkisins, og að lokum Alþingis.

Afstaða mín til Icesave-samningsins liggur fyrir og kemur fram í bréfi sem ég ritaði þáverandi forsætisráðherra, Geir. H. Haarde og hún er óbreytt frá því það bréf var ritað.

Menn hafa notað misfagrar lýsingar til þess að lýsa Icesave-samningnum. Landráð er eitt þeirra orða. Landráð er afar stórt orð og kannski óþarfi að menn séu að nota slíkt orð. En það er grafalvarlegt að menn séu að semja um það, vitandi vits, að þjóðin megi ekki bera ætlaðar ofurskuldir undir dómstóla. Sérstaklega ef hún trúir því að hún beri ekki þessar skuldbindingar. Þetta eru ekki skuldbindingar íslenska ríkisins, þetta eru ekki skuldbindingar íslenskra borgara, þetta eru skuldir Landsbankans.

Ég sagði á fundi sem við í Seðlabankanum áttum með Halldóri J. Kristjánssyni og Sigurjóni Þ. Árnasyni, bankastjórum Landsbankans, snemma árs 2008, þar sem þeir reifuðu þau sjónarmið Landsbankans að ríkið bæri ábyrgð á Icesave-skuldbindingum bankans: Þið getið út af fyrir sig sett Björgólf Guðmundsson á hausinn og þið eruð sjálfsagt komnir langleiðina með það, en þið hafið ekkert leyfi til þess að setja íslensku þjóðina á hausinn.

Á þessum fundi í Seðlabankanum var ítrekuð sú afstaða Seðlabankans að Landsbankinn gæti ekki safnað peningum endalaust erlendis og við þá söfnun skapaðist sjálfkrafa ríkisábyrgð á Íslandi, ríkisábyrgð sem ekki einn einasti alþingismaður hefði hugmynd um að verið væri að búa til.“

Þurfa að fara dómstólaleiðina

– Hver er okkar samningsstaða að þínu mati, ef Icesave-samningurinn verður felldur á Alþingi?

„Vandamálið hlýtur að vera þeirra, sem vilja sækja fjármuni til okkar. Þeir þurfa að sanna að þeir eigi heimtingu á þeim fjármunum, þeir þurfa að sanna að við séum skuldbundin. Ef Bretar og Hollendingar geta sýnt fram á það fyrir dómstólum, að við séum þeim skuldbundin, þá gera þeir það og sækja þar með sinn rétt. Það þarf enga ríkisábyrgð.“

Yfirlýsingar ráðherra skaða

– Gefur þú þá ekkert fyrir staðhæfingar um það Davíð, að við verðum eins konar Kúba norðursins, ef samningurinn verður felldur, enginn vilji lána okkur, enginn vilji eiga í viðskiptum við okkur, og svo framvegis? Flækir það ekki málin umtalsvert að íslensk stjórnvöld hafa viðurkennt að við séum skuldbundin Bretum og Hollendingum?

„Yfirlýsingar ákveðinna ráðherra um að við séum skuldbundin hafa vitanlega stórskaðað málstað okkar, en eigum við að trúa því að þjóðir Evrópu muni ekki vilja fara að lögum í þessum efnum? Við segjum: Við viljum borga allar okkar skuldbindingar, en við viljum bara vita að þær séu okkar skuldbindingar.

Ég get ekki hugsað mér að vera þekktur fyrir að borga ekki mínar skuldbindingar. En ef maðurinn hér í næsta húsi skuldar eitthvað og krefst þess að ég greiði hans skuldir, þá get ég alls ekki hugsað mér að verða við þeirri kröfu hans. Ég færi með slíkar kröfur fyrir dóm.

Þetta er ótrúlegt klúður sem stjórnvöld hafa komið landinu í og við gætum stefnt hér hraðbyri inn í einhverja eilífðar fátækt.“

Hryllilegustu mistök frá 1262

Davíð spyr hvernig stjórnvöld ætli að bregðast við að sjö árum liðnum. „Ef það er meiningin að gera okkur að eilífðar fátæklingum og stappa svo í okkur stálinu á sama tíma og reyna að telja kjark í fólk, með því að segja að við þurfum ekki að borga neitt af Icesave-skuldbindingum næstu sjö árin, þá er það auðvitað engin huggun harmi gegn.

Tökum dæmi: Strax um mánaðamótin janúar febrúar var tilkynnt um að hér yrði að skera niður ríkisútgjöld um 20 milljarða króna á þessu ári. Jóhanna og Steingrímur sátu svo í tæplega hálft ár og tilkynntu svo aftur að það þyrfti að skera niður um 20 milljarða króna. Vitanlega skáru þau lítið sem ekkert niður, heldur réðust í skattahækkanir, sem vitanlega hækkar skuldir allra, hækkar vísitöluna og er okkur mjög dýrt.

Þessir tuttugu milljarðar króna, sem hefur tekið allan þennan tíma að ákveða hvernig verður aflað, eru bara helmingurinn af vöxtunum sem hlaðast upp á einu ári vegna Icesave-skuldbindinganna.

Þetta eru einhver hryllilegustu mistök í samningsgerð sem hafa verið gerð frá því árið 1262. Ég ætla ekki að nota orðið landráð.“

Fengu aldrei grænan eyri

Davíð vitnaði í bókina Forsætisráðherrar Íslands, þar sem Sigurður Líndal prófessor ritar kaflann um Jón Magnússon, sem sumir sögðu að hefði ekki verið mikill skörungur:

„Sveinn Björnsson segir frá viðræðum Jóns Magnússonar í Kaupmannahöfn við sendiherra Svía um ullarmálið... Fóru þær vinsamlega fram. Allt í einu stendur Jón Magnússon upp, slær í borðið og segir: „Það þýðir ekki að halda þessum viðræðum áfram. Íslenzka stjórnin hefur ekki skyldur til að greiða ullareigendum neitt. Á meðan ég er í stjórninni skal ég sjá um að þeir fái aldrei grænan eyri.“

Þetta kom sýnilega flatt upp á sendiherrann og viðræðunum lauk rétt á eftir. Svíar fengu aldrei eyri samkvæmt úrskurði gerðardóms sem skipaður var til að leysa úr deilunni.“

Davíð segir: „Þarna héldu menn öðru vísi á málum, heldur en nú er gert í Icesave-málum. Það væri nú munur ef einhver töggur væri í íslenskum stjórnvöldum.“

100 AÐGERÐIR RÍKISSTJÓRNAR GEIRS HILMARS HAARDE Á 100 DÖGUM FRÁ HRUNI BANKANNA

Fráfarandi ríkisstjórn undir forystu Sjálfstæðisflokksins lét hendur standa fram úr ermum í kjölfar þess að bankakerfið hrundi í október síðastliðinn. Á fyrstu hundrað dögunum hefur ríkissstjórnin ráðist í hundrað aðgerðir í þágu fjölskyldna og fyrirtækja í landinu. Þessi mál eru bæði stór og smá en saman sýna þau að mikið hefur áunnist nú þegar og fjölmörg mál verið leyst. Þessar aðgerðir eru listaðar upp hér að neðan.

 

1. Setning neyðarlaganna veitti FME heimild til að taka yfir starfsemi banka

2. Settur var upp upplýsingavefurinn www.island.is með miklu magni af upplýsingum um efnahagsvandann og áætlun Alþjóðagjaldeyrissjóðsins

3. Símaver var sett upp í utanríkisráðuneytinu - 30 starfsmenn unnu á vöktum við símsvörun frá kl. 8 - 22 alla virka daga fyrstu vikurnar eftir hrunið

4. Fjölmiðlamiðstöð var opnuð fyrir erlenda blaðamenn í Miðbæjarskólanum frá 7. - 15. október

5. Nýtt embætti sérstaks saksóknara var stofnað

6. Sérstök rannsóknarnefnd var skipuð til að rannsaka aðdraganda hruns bankanna

7. Frumvarp dómsmálaráðherra um skuldaaðlögun hefur verið kynnt þingflokkum

8. Samið var við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn um lánafyrirgreiðslu og efnahagsáætlun til tveggja ára

9. Alþjóðlegt matsfyrirtæki, Oliver Wyman, var fengið til að vinna endurmat á eignum og skuldum nýju bankanna

10. Tilmælum var beint til viðskiptabankanna í eigu ríkisins um að frysta afborganir skuldara á myntkörfulánum

11. Óskað var eftir samstarfi við stjórnvöld í Lúxemborg um að veita rannsóknaraðilum nauðsynlegan aðgang að gögnum

12. Dráttarvextir voru lækkaðir með lagabreytingu

13. Víðtæk endurskoðun hefur verið hafin á löggjöf á fjármálamarkaði

14. Reglugerð var sett um hámarksfjárhæð innheimtukostnaðar

15. Vinnumálastofnun var efld vegna aukins álags

16. Atvinnuleysisbætur greiddar á móti hlutastarfi til að sporna gegn atvinnuleysi

17. Réttur sjálfstætt starfandi einstaklinga til atvinnuleysisbóta var rýmkaður

18. Atvinnuleysisbtækur voru hækkaðar um áramót

19. Ýmis vinnumarkaðsúrræði voru efld

20. Réttur fólks til atvinnuleysisbóta samhliða þátttöku í ýmsum verkefnum var tryggður

21. Sjálfboðaliðastörf voru viðurkennd sem virkt vinnumarkaðsúrræði

22. Boðið var upp á atvinnutengda endurhæfingu

23. Tryggður var réttur til atvinnuleysisbóta samhliða námi

24. Skilyrði fyrir búferlastyrkjum voru rýmkuð

25. Starfshópur var skipaður um leiðir til að sporna við atvinnuleysi

26. Ný vísitala tekin upp við reikning á húsnæðislánum

27. Íbúðalánasjóði voru veitt úrræði til að bregðast við vegna greiðsluvanda einstaklinga

28. Tilmælum var beint til fjármálastofnana um úrræði við viðskiptavini í greiðsluerfiðleikum

29. Lánstími greiðsluerfiðleikalána var lengdur

30. Íbúðalánasjóði var veitt heimild til að annast leigumiðlun íbúðarhúsnæðis

31. Íbúðalánasjóði var veitt heimild til að taka yfir íbúðaveðlán fjármálafyrirtækja

32. Starfsemi Ráðgjafarstofu um fjármál heimilanna var efld

33. Íslendingum erlendis var veitt fjárhagsaðstoð

34. Bætur, styrkir og frítekjumark hækkuðu um 9,6%

35. Lágmarksframfærslutryggingar lífeyrisþega hækkuðu um 20%

36. Reglum breytt þannig að úttekt á séreignarsparnaði skerði ekki lengur lífeyrisgreiðslur

37. 100.000 króna frítekjumark á atvinnutekjur örorkulífeyrisþega framlengt

38. Stimpilgjöld voru felld niður tímabundið

39. Skuldajöfnun barnabóta var felld niður

40. Skuldajöfnun vaxtabóta á móti lánum Íbúðarlánasjóðs var felld niður

41. Tilmælum beint til innheimtumanna um aukinn sveiganleika í samningum um gjaldfallnar skattakröfur

42. Heimild var veitt til að endurgreiða vörugjöld og virðisaukaskatt af útfluttum ökutækjum

43. Gjalddögum var frestað og álag á aðflutningsgjöldum, staðgreiðslu og virðisaukaskatti var lækkað

44. Persónuafsláttur hækkaði ríflega

45. Lögum um lífeyrissjóði var breytt til að liðka fyrir stofnun endurreisnarsjóðs

46. Breytingar á lífeyrissjóðslögum vegna útgreiðslu séreignarsparnaðar við 60 ára aldur

47. Fyrirtækjum var gert kleift að gera ársreikjninga upp í erlendri mynt

48. Stutt var við sparisjóði með framlagi

49. Innlausn lífeyrissparnaðar var heimiluð við 60 ára aldur

50. Samkeppniseftirlitið kynnti skýrslu undir titlinum „Öflug uppbygging - opnun markaða og efling atvinnustarfsemi"

51. Samkeppniseftirlitið beindi tíu meginreglum um samkeppni til viðskiptabanka í eigu ríkisins

52. Skýrsla Samkeppniseftirlitsins um krosseignatengsl kynnt

53. Geðsvið Landsspítalans var eflt og veitt var sálfræðiráðgjöf vegna áfalls

54. Bráðaþjónusta við fólk sem lenti í tímabundnum erfiðleikum vegna umrótsins

55. Heilbrigðisstofnanir voru settar í viðbragðsstöðu

56. Sameiginlegum tilmælum var beint til stofnana heilbrigðisráðuneytisins vegna velferðar barna

57. Boðið var upp á fyrirlestra um viðbrögð vegna álags, kvíða, depurðar og svefnerfiðleika

58. Heilbrigðisstofnanir greiddu lyfjafyrirtækjum upp skuldir svo fyrirtækin gætu haldið uppi lyfjadreifingu í landinu

59. Styrkir Sjúkratrygginga Íslands vegna hjálpartækja hækkaðir, m.a. vegna gengis íslensku krónunnar

60. Styrkir Sjúkratrygginga v. næringarefna og sérfæðis voru hækkaðir

61. Sprotafyrirtæki fengu heimild til að ráða starfsmenn af atvinnuleysisskrá án þess að bætur yrðu skertar

62. Framlög í Tækniþróunarsjóð voru aukin

63. Sérstakir styrkir voru skilgreindir hjá Tækniþróunarsjóði til að koma til móts við þarfir í núverandi efnahagsástandi

64. Framlög voru tryggð til Frumtaks-samlagssjóðs sem fjárfestir í lengra komnum sprotafyrirtækjum

65. Komið var á fót frumkvöðlasetrum í samstarfi við Landsbankann og Glitni

66. Fjárfestingasamningur gerður vegna álvers í Helguvík

67. Auknum fjármunum veitt til kynningar á Íslandi sem ferðamannastað

68. Heimild til að veita aukanámslán fyrir tveggja mánaða framfærslu hjá nemum erlendis

69. Hækkun á vaxtastyrk vegna aukins fjármagnskostnaðar á yfirdráttarlán námsmanna

70. Skerðingarhlutfall námslána var lækkað úr 10% í 5%

71. Forsendum í gengisútreikningum námslána var breytt - tryggði um 23% hækkun í þágu námsmanna

72. Aukinn sveigjanleiki var veittur vegna greiðsluerfiðleika námsmanna

73. Tekjutengdar afborganir af námslánum voru lækkaðar

74. Settur var á fót bakhópur til að fara yfir úrræði og námsframboð á framhaldsskólastigi

75. Tryggðar voru sveigjanlegar fjárveitingar til framhaldsskóla á vorönn 2009 til að allir sem þess óskuðu fengju inngöngu í framhaldsskóla

76. Sérstök verkefnisstjórn var skipuð til að leggja drög að stefnumótun ráðuneytisins á sviði háskólamála og vísinda vegna breyttra aðstæðna

77. Stofnaðir voru þrír vinnuhópar sem var falið að leggja fram tillögur um aðgerðir sem leitt gætu til aukinnar hagræðingar í öllum málaflokkum

78. Lögum var breytt til að losa sveitarfélög undan því að greiða verðbætur á byggingarlóðir sem skilað er

79. Lögveð vegna fasteignaskatts var lengt úr tveimur árum í fjögur

80. Heimild var veitt í lögum til hækkunar útsvars sveitarfélaga og auknu fé sett í Jöfnunarsjóð sveitarfélaga

81. Mannaflsfrekar framkvæmdir voru settar í forgang við úthlutun fjár til nýrra samgönguframkvæmda

82.Nefnd skipuð um átak í þorskeldi með áherslu á seiðaeldi

83. Ákveðið að AVS-rannsóknasjóður geti stutt við rannsókna- og þróunarstarf í kræklingarækt

84. MATÍS ohf. bauð fram aðstöðu fyrir meistaranema í samstarfi við fyrirtæki, sjóði og háskóla

85. AVS-rannsóknasjóður lagði aukna áherslu á styttri verkefni og slíkar umsóknir njóta forgangs við úthlutun á styrkjum

86. Hámarksafli í þorski var aukinn um 30 þúsund tonn, úr 130 þúsund tonnum í 160 þúsund tonn

87. Hvalveiðar í atvinnuskyni hafa verið heimilaðar til ársins 2013

88. Íslensk stjórnvöld hafa staðið fyrir fjölda funda í sendiráðum erlendis til að útskýra stöðu mála á Íslandi

89. Aðstoð var veitt til Íslendinga erlendis, t.d. veittu sendiskrifstofur Íslendingum erlendis lán að uppfylltum ákveðinum skilyrðum

90. Krónunni var fleytt samhliða því að gripið var til aðgerða til að styrkja gengi hennar og koma í veg fyrir fjármagnsflótta

91. Virtur bankasérfræðingur, Mats Josefsson, var skipaður til að stýra endurskipulagningu bankanna

92. Samið var við Evrópusambandið um lausn Icesave-deilunnar og tryggt að tekið verði tillit til íslenskra hagsmuna

93. Mikil hagræðing í ríkisrekstri umfram það sem áætlað var til þess að mæta kröfum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í ríkisfjármálum fyrir árið 2009

94. Lán allt að þremur milljörðum dollara tryggð frá Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð, Rússlandi og Póllandi

95. Bankaráðum hinna nýju banka var gert að setja sér skýrar viðmiðunarreglur um fyrirgreiðslu við fyrirtæki í landinu

96. Ákveðið var að skipa óháða umboðsmenn viðskiptavina í hverjum banka

97. Lög voru sett til að heimila ríkissjóði að styðja við málsókn á hendur breskum yfirvöldum vegna beitingu hryðjuverkalaga

98. Þingmenn og ráðherrar tóku á sig tímabundna launalækkun um 5-15%

99. Verkefnastjóri var ráðinn til að fylgja eftir aðgerðum ríkisstjórnarinnar og tryggja aukið upplýsingaflæði

100. Sett var í gang vinna við málshöfðun gegn breskum stjórnvöldum fyrir Mannréttindadómstól Evrópu

HVAÐ ER AÐ HEYRA - VILJA EKKI ARABAR Í EGYPTALANDI SKJÓTA SKJÓLSHÚSI YFIR ARABA FRÁ GAZA ? ? ? HVAR ER KÆRLEIKUR ÞEIRRA TIL ANNARRA ARABA OG ÞEIR KREFJAST AÐ BARA ÍSRAELSMENN SÝNI ? ? ?

Sannleikurinn er auðvitað sá að arabaþjóðirnar hafa aldrei viljað taka við flóttamönnum sem þeir hvöttu sjálfir til uppreisnar í Ísrael og ætluðu þar með að reka ísraelana á haf út. Það tókst ekki þökk sé góðum varnarher israelsmanna að þeir náðu að hrekja þessa menn af höndum sér sem ætluðu þá feiga.

Hvernig stendur á því að þeir láta þetta fók ´búa við þennan kost ? Arabaþjóðirnar eru flestar þekktar fyrir að vera vel fjáðar og gætu hæglega komið til aðstoðar ef þær vildu. Sannleikurinn er sennilega sá að þessar þjóðir virðast vilja halda þessum palestínumönnum í eymd frekar en hitt í margar kynslóðir til að geta bent á þá sem  fórnarlömb ísraelsmanna.

Flykkjast til Egyptalands

HVERNIG VÆRI NÚ AÐ MÓTMÆLA FYRIR UTAN HEIMILI ÞEIRRA SEM RAUNVERULEGA SPILUÐU Á BANKAKERFIÐ OG ÞJÓÐINA - Þ.E. HEIMILI ÚTRÁSARVÍKINGANNA ? ?

Hvernig væri að þessir mótmælendur stæðu fyrir utan heimili hinna einu sönnu glæframanna sem settu þjóðina á hliðina ?  þeir hljóta að geta fundið heimili Björgólfanna, geislaBAUGSfeðganna, Werneranna, Hannesar Smárasonar, GIFT-glæpamannanna og fleiri áþekkra. Þeir eru hinir raunverulegu glæframenn sem hafa sett allt á annan endann í þessu þjóðfélagi með loftbóluframleiðslu sinni og blekkingarleik við hluthafa bankakerfisins, annarra en kjölfestuhluthafanna. Kjölfestufjárfestarnir voru einmitt að því er virðist þeir sömu og leiddu útrásina. Kjölfestumennirnir settu þæga kjölturakka sína í bankastjórastólana og pössuðu síðan að fara frekar varlega í að lána sjálfum sér úr eigin banka, en virðast hafa haft þann sið að láni Björgólfur þér þá lánar þú Björgólfi í staðinn o.s.frv.  . Þessir menn nutu reglna sem við búum við frá evrópska efnahagssvæðinu og spiluðu á þær ásamt því að vona að fjármálaeftirlit væri nægilega fjársvelt til að geta ekki ráðið nægan mannskap til að hafa fullt eftirlit með biksvörtum gerðum þeirra. Svei þessum svokölluðu auðmönnum.

Nokkur hundruð á Austurvelli

ER ÞETTA EKKI RAUNVERULEGA MESTI ÞJÓFNAÐUR ÍSLANDSSÖGUNNAR ? ? ? HAFA ALDREI JAFN FÁIR STOLIÐ JAFN MIKLU FRÁ EINS MÖRGUM ?? ?

 

Ég held að Sigurður G. Guðjónsson hrl. ætti að safna eigendum Giftar að baki sér og sækja þessa menn til saka sem fóru svona að ráði sínu umboðslausir með eigur alls þessa mikla fjölda manna.

Þá er nú þetta ekki allt  og lítið svo á heimasíðu tengd Gift/Eignarhaldsfélagið Samvinnutryggingar og öll fögru fyrirheitin sem Fenrisúlfurinn í dulargefi Þórólfs Gíslasonar gleypti. Sá hlýtur að sleikja út um þessa dagana. Skyldu þessir óprúttnu stigamenn sofa vært á nóttunni ? Ég held að eigendur Samvinnutrygginga/Giftar ættu að safnast fyrir utan heimili þessara manna og mótmæla sjálftökumönnunum. Menn hafa verið settir í fangelsi fyrir mun minna

 

Vísir, 04. sep. 2008 08:16

Gift tapaði 11 milljörðum frá áramótum

Fjárfestingafélagið Gift, sem varð til við slit eignarhaldsfélags Samvinnutrygginga gt fyrir um það bil ári, hefur tapað ellefu milljörðum króna frá áramótum.

Einkum á fjárfestingum í Kaupþingi og Exista. Þegar eignarhaldsfélagi Samvinnutrygginga var slitið í fyrra hétu stjórnendur Giftar umþaðbil 50 þúsund tryggingatökum að þeir fengju innan tíðar eignarhlut sinn í tryggingafélaginu endurgreiddan, og var þá talað um að meðal endurgreiðsla yrði um hundrað þúsund krónur á mann.Ekki hefur verið staðið við það og ljóst virðist vera af fyrrgreindum afkomutölum að hlutur tryggingatakanna hefur rýrnað verulega eftir að fyrirheit um endurgreiðslu var gefið.-

 

 

Velkomin á heimasíðu
Eignarhaldsfélagsins Samvinnutrygginga

Í júní 2007 ákvað Fulltrúaráðsfundur Eignarhaldsfélagsins Samvinnutryggingar formbreytingu á félaginu. Með breytingunni tekur nýtt hlutafélag sem hefur hlotið nafnið Gift Fjárfestingafélag ehf við öllum eignum og skuldum félagsins. Þessari vefsíðu er ætlað að koma á framfæri mikilvægum upplýsingum um breytinguna sjálfa og áhrifin sem hún hefur á eignarhald.

Mikilvægustu breytingarnar eru meðal annars:
• Hlutafé hins nýja félags verður skipt á milli réttindaeigenda í Eignarhaldsfélagi Samvinnutrygginga, en þeir eru fyrrum tryggingartakar Samvinnutrygginga gt og Samvinnusjóðurinn samkvæmt ákvæðum í samþykktum félagsins.
• Hluthafar verða á fimmta tug þúsunda og eigið fé félagsins losar rúma 30 milljarða króna.
• Eignarhlutirnir í hinu nýja félagi verða afhentir fyrrum tryggingartökum fljótlega eftir næstu áramót, áramótin 2007/2008
• Stærstu eignir félagsins eru hlutafé í Exista hf., íslenskum fjármálastofnunum og óbeinn eignarhlutur í tæpum þriðjungs hlut í Icelandair Group hf í gegnum Langflug ehf.
• Verkefni skilanefndarinnar er að skipta hlutunum í Gift fjárfestingarfélagi ehf. á milli þessara aðila sem áður áttu skilyrtan eignarétt í félaginu.
• Við skiptalok Eignarhaldsfélagsins Samvinnutrygginga sem áætlað er að ljúki á fyrri hluta árs 2008, munu á fimmta tug þúsunda fyrrum viðskiptamanna Samvinnutrygginga g.t. verða orðnir hluthafar í Gift fjárfestingarfélagi ehf.

Þeir sem vilja afla sér frekari upplýsinga um málið er bent á að lesa fréttatilkynninguna í heild sinni hér á vefsíðunni eða hafa samband við Benedikt Sigurðsson framkvæmdastjóra gegnum netfangið [e-mail] eðaí síma 533 4700

	Verðmæti Giftar hefur rýrnað mikið
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hart tekist á í stjórn Giftar á meðan verðmæti brunnu upp

"SJÓNARSPIL OG SÝNDARLEIKIR GLITNIS OG FL" - STÓRFRÓÐLEG FRÉTTASKÝRING OFURBLAÐAMANNSINS AGNESAR BRAGADÓTTUR Í MORGUNBLAÐINU Á SUNNUDAG SEM VAR

Predikarinn má eigi  bindask að birta almenningi stórfróðlega fréttaskýringu ofurblaðamannsins Agnesar Bragadóttur um ævintýramennsku aldarinnar. Er þetta kannski stórkostlega siðblind og veruleikafirrt sjálftaka aldarinnar? Greinin birtist í sunnudagsblaði Morgunblaðsins.

Sunnudaginn 23. nóvember, 2008 - Innlendar fréttir

Sjónarspil og sýndarleikir Glitnis og FL

"*Baktjaldamakk, þar sem tugir milljarða voru lánaðir úr Glitni til FL, hluthafa og leynifélags, var með ólíkindum *Glitnir banki hf. var látinn taka skell upp á tugi milljarða króna í útlánasukki Glitnis til sérvalinna viðskiptavina"

 Eftir Agnesi Bragadóttur [e-mail] "Ljóst er að því hefur farið víðsfjarri að góðir og virtir viðskiptahættir hafi verið í hávegum hafðir innan Glitnis (Íslandsbanka áður), að minnsta kosti síðustu starfsár bankans, hvort sem var í forstjóratíð Bjarna Ármannssonar eða Lárusar Welding. Hér verður stiklað á stóru, hvernig Glitnir hagaði sér í lánveitingum til FL Group, langstærsta hluthafans í Glitni og tengdra aðila, eftir að ljóst var orðið að ekkert nema þrot blasti við FL Group fyrir tæpu ári. Blaðamaður hefur undir höndum gögn úr lánabókum Glitnis sem sýna fram á óeðlilegar lánafyrirgreiðslur frá bankanum til stærstu hluthafa FL Group upp á marga tugi milljarða, þegar ljóst mátti vera að ekki var króna í aukinni lánagreiðslu til hluthafanna á vetur setjandi. Annað sem gögnin sýna fram á með óyggjandi hætti er að Glitnir sjálfur var bullandi meðvirkur þátttakandi í laumuspili með helstu eigendum FL Group sem gekk út á viðskipti með bréf í FL Group þar sem Glitnir var seljandi og laumufélag, FS37 ehf. með leynieigendur á vegum stærstu hluthafanna var kaupandi. Fram til 15. nóvember í fyrra hafði Glitnir verið að kaupa öll bréf í FL Group sem voru á markaði til þess að reyna að halda uppi gengi bréfa í FL Group og þegar FS37 ehf. keypti 4,11% í FL Group var Glitnir banki kominn með 3,59% hlut í FL.

Ótrúleg vinnubrögð

Allt var gert til þess að halda uppi hríðfallandi verði á bréfum í FL Group og viðskiptin áttu sér stað í vikunni 15. nóvember í fyrra til 22. nóvember í fyrra, nánar tiltekið hinn 16. nóvember 2007. Það er raunar svo yfirgengilegt hvernig menn í Glitni höguðu sér í viðskiptum með bréf í FL Group og lánveitingum þeim tengdum, að óhjákvæmilegt virðist að ný stjórn og skilanefnd Glitnis krefjist opinberrar rannsóknar á þessum viðskiptum. Til þess að skýra málið og setja í samhengi er rétt að rifja upp hvernig listinn yfir stærstu hluthafa í FL Group var samansettur hinn 15. nóvember fyrir ári og aftur hvernig hann var samansettur einni viku síðar, hinn 22. nóvember 2007. 15. nóvember 2007 voru 10 stærstu hluthafarnir í FL Group þessir: 1. Oddaflug B.V. (í eigu Hannesar Smárasonar) 20,52% 2. Gnúpur fjárfestingafélag (í eigu Kristins Björnssonar og fjölskyldu, Magnúsar Kristinssonar og Þórðar Más Jóhannessonar) 17,24% 3. BG Capital ehf. (í eigu Baugs Group hf.) 15,85% 4. Materia Invest ehf. (í eigu Magnúsar Ármann) 9,23% 5. GLB Hedge (í eigu Glitnis) 5,66% 6. Sund ehf. (í eigu Jóns Kristjánssonar o.fl.) 4,76% 7. Glitnir banki hf. (almenningshlutafélag í eigu rúmlega 11 þúsund hluthafa) 3,59% 8. Kristinn ehf. (félag í eigu Guðbjargar Matthíasdóttur og fjölskyldu)) 2,05% 9. LI-Hedge (í eigu Landsbanka Íslands) 2,01% 10. Icebank hf. (í eigu sparisjóða og fleiri) 1,50% Og 10 stærstu hluthafarnir í FL Group hinn 22. nóvember 2007 voru þessir: 1. Oddaflug B.V. 20,52% 2. Gnúpur fjárfestingafélag hf. 17,27% 3. BG Capital ehf. 15,85% 4. Materia Invest ehf. 9,23% 5. GLB Hedge 4,76% (eignarhluturinn hefur minnkað um 0,9 prósentustig á einni viku) 6. Sund ehf. 4,76% 7. FS37 ehf (leynifélag þar sem einu upplýsingarnar um félagið hjá lánardrottninum Glitni eru þær að stjórnandi og prókúruhafi sé Jakob Valgeir Flosason, forstjóri Jakobs Valgeirs í Bolungarvík!) 4,11%. 8. Kristinn ehf. 2,05% 9. LI-Hedge 1,87% 10. Icebank hf. 1,57%

Glitnir hrapar í 19. sæti

Glitnir sem viku áður var í 7. sæti á hluthafalista FL Group er nú kominn niður í 19. sæti hluthafalistans, með 0,67% hlut og hlutur bankans hefur því minnkað um 2,92 prósentustig. Þegar þeim hlut er bætt við þann sem GLB Hedge minnkaði á þessari sömu viku, 0,9 prósentustig þá er prósentan 3,82% og þau 0,29 prósentustig sem vantar upp á til þess að fylla í 4,11% hlut hins nýja leynifélags, FS37 ehf. virðast samkvæmt hluthafaskrá hafa komið frá Gnúpi, Icebank, LI Hedge og Gildi lífeyrissjóði. Hinn 31. janúar á þessu ári voru heildarskuldir innlendra fyrirtækja og félaga við Glitni samtals rúmir 686 milljarðar króna, samkvæmt yfirliti bankans um eftirstöðvar lána úr fyrirtækjahluta lánabókar þar sem Guðmundur Hjaltason var framkvæmdastjóri (EVP Corporate Bank var starfsheiti hans á ensku). Stærsti einstaki skuldarinn var FL Group með lán upp á samtals 26,6 milljarða króna. Þegar lánveitingar Glitnis til FL Group eru greindar kemur eftirfarandi í ljós: Glitnir lánaði félaginu hinn 15. nóvember í fyrra rúma 4,8 milljarða króna með liðlega 10% breytilegum vöxtum auk verðtryggingar; hinn 20. nóvember í fyrra lánaði Glitnir aftur til FL Group rétt tæpa 6 milljarða króna á nánast sömu vaxtakjörum og einnig með verðtryggingu og loks lánaði Glitnir félaginu tæpa 15,9 milljarða króna hinn 27. desember 2007, enn á mjög svipuðum kjörum, einnig verðtryggt. Álagið á lán til FL Group var 275 punktar, eða 2,75%, fjármagnskostnaður í nóvemberlánunum var 0,45% en 1% í stóra láninu í desember. Þetta vekur athygli, ekki síst vegna þess að Glitnir glímdi þá þegar við hækkandi fjármagnskostnað. Vitanlega lifir Glitnir, eins og aðrir bankar, á því að vera með hærra álag til viðskiptavinar en bankinn borgar sjálfur á sín lán. Þegar um er að ræða lán með breytilegum vöxtum þá eru bankinn og viðskiptavinir hans í raun ekki að semja um vextina sem slíka, heldur að semja um hvað álag ofan á þessa breytilegu vexti á að vera. Síðan ætti álagið að vera þeim mun hærra eftir því sem áhættan við útlánið vex og sömuleiðis ættu tryggingar vera auknar í samræmi við aukna áhættu. Þótt allar lánveitingarnar veki athygli í ljósi þess hver staða FL Group var þegar um miðjan nóvember í fyrra, hlýtur síðasta lánveitingin, hinn 27. desember, að vekja sýnu mesta athygli. Glitnir, sem var þá vitaskuld almenningshlutafélag, í eigu rúmlega 11 þúsund hluthafa, var að taka ákvörðun um að lána fyrirtæki, sem var svo gott sem komið í greiðsluþrot þar sem lausafé var uppurið og félagið hætt að greiða reikninga, stórkostlega fjármuni til viðbótar við þá tæpu 11 milljarða sem lánaðir voru um og upp úr miðjum nóvember, til síns stærsta eiganda. Hvað var þarna í gangi? Væntanlega geta viðskiptastjóri þessarar lánveitingar og lánastjóri veitt upplýsingar um það á hvaða faglegu forsendum ákvörðun um lánveitinguna var tekin! Nei, vitanlega geta þau það ekki, því lánveitingin var ákveðin á bak við tjöldin, án þess að þau kæmu þar að málum og þau sáu einungis um að framkvæma ákvörðun fulltrúa stærsta hluthafans í Glitni og bankaráðsformanns, forstjóra og framkvæmdastjóra Glitnis. Þar komu við sögu, samkvæmt heimildum, Jón Ásgeir Jóhannesson, stjórnarformaður Baugs, Þorsteinn M. Jónsson, þá formaður bankaráðs Glitnis, Lárus Welding, forstjóri Glitnis, og Guðmundur Hjaltason, framkvæmdastjóri hjá Glitni yfir fyrirtækjasviði sem ávallt var nefnt í Glitni „Corporate Banking“. Ekki mikil áhersla lögð á íslenska tungu þar á bæ! Í „Corporate Banking“ felst fyrirtækjaþjónusta bankans á alþjóðlegum mörkuðum, meðal annars til viðskiptavina af heimamarkaði, sem og skuldsett fjármögnun. Exista var 31. janúar sl. annar stærsti skuldari við Glitni, með skuld upp á tæpa 23 milljarða króna, en það fjárfestingarfélag kemur að öðru leyti ekki við sögu í þessari umfjöllun. Í þriðja sæti á lista yfir skuldara bankans hinn 31. janúar sl. situr svo leynifélagið sem upphaflega hét FS37 ehf. en þegar það dúkkar upp í lánabók Glitnis í janúar heitir það Stím ehf. Þetta leynifélag skuldaði Glitni 31. janúar sl. hvorki meira né minna en rúma 19,5 milljarða króna. Við þessa lánveitingu er hvorki skráður viðskiptastjóri né lánastjóri. Hvers vegna skyldi það nú vera?! Stím fékk lánaða hjá Glitni hinn 16.11. 2007, fyrir réttu ári, þessa 19,5 milljarða króna. Samtals var lánið, sem var kúlulán til eins árs, með rúmlega 21% vöxtum en þá eru lagðir saman vextirnir upp á 17,2%, vaxtaálagið upp á 2,95% og fjármagnskostnaður upp á 1%. Lánið var ekki verðtryggt, en kunnugir telja að vaxtaálagið, 2,5% hafi verið óeðlilega lágt, raunar allt of lágt miðað við áhættuna og að engar tryggingar voru lagðar fram á móti láninu. Lánsnúmerið á 19,5 milljarða króna láninu til FS37 (Stíms) er samkvæmt lánabók Glitnis 310989. Lánið var veitt í íslenskum krónum. Þetta er því sérkennilegra eftir því sem nánar er rýnt í lánayfirlitið úr Glitni. Ekkert áhættumat lá til grundvallar lánveitingunni, samkvæmt þeim upplýsingum sem aflað hefur verið og enginn er skráður ábyrgur fyrir lánveitingunni, hvorki viðskiptastjóri né lánastjóri.

Engar tryggingar

Það var ekki fyrr en í janúarlok á þessu ári sem Stím var tekið fyrir á áhættumatsfundi í Glitni og var þá flokkað í áhættuflokkinn 8, rúmum tveimur mánuðum eftir að lánið var veitt. Áhættuflokkur 8 þýðir mjög mikil áhætta því ef lánað er samkvæmt áhættuflokki 10 er beinlínis verið að lána til gjaldþrota fyrirtækis. Gnúpur fjárfestingafélag var í fjórða sæti á lista yfir stærstu skuldara fyrirtækjasviðs Glitnis hinn 31. janúar sl. og skuldaði samtals 18,8 milljarða króna. Basel-nefndin innan Bank of International Settlements (BIS – Alþjóðagreiðslubankinn) gefur út reglur um stjórnun og eftirlit með greiðsluhæfisáhættu (Principles for Sound Liquidity Risk Management and Supervision). Basel-reglurnar kveða m.a. á um það að lántakendur þurfa að fara í gegnum áhættumat. Samkvæmt þeim eru lántakendur flokkaðir niður í áhættuflokka, eftir því hversu mikil áhætta fylgir lánveitingunni og þarf sá sem flokkaður er í áhættuflokk 8 að binda mun meiri tryggingar á móti láninu en t.d. lántakandi sem flokkaður er í áhættuflokk 4 eða 5. Ekki lá fyrir í janúar, samkvæmt upplýsingum sem aflað hefur verið, að nokkrar tryggingar hafi verið settar fram af hálfu Stíms ehf. fyrir þessari tæplega 20 milljarða króna lántöku. Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins ætti ákvörðun um lánveitingar eins og þær sem veittar voru til Stíms ehf. hinn 16. nóvember 2007 og FL Group í desemberlok í fyrra að fara bæði fyrir lánanefnd bankans og áhættuvarnanefnd en það gerðist ekki í ofangreindum tilfellum, samkvæmt upplýsingum sem aflað hefur verið. Í þessum efnum er einnig athyglivert að lánið til FL Group var í áhættuflokki 5, lánið til Stíms ehf. var í áhættuflokki 8, 15,3 milljarða lán til Fons eignarhaldsfélags í eigu þeirra Pálma Haraldssonar og Jóhannesar Kristinssonar var í áhættuflokki 6. Athygli vekur að lánveitingin til Fons er veitt á sama hátt og lánveitingin til Stíms, og skráð í lánabók án þess að nöfn viðskiptastjóra og lánastjóra væru færð til bókar sem ábyrgðarmenn viðskiptanna. Lánin til Gnúps, samtals að upphæð 18,8 milljarðar króna, voru í áhættuflokki 5. Samtals eru því þessir fjórir viðskiptavinir Glitnis, FL Group, stærsti hluthafinn í Glitni, Gnúpur, Stím og Fons, þrír stórir hluthafar í FL, í rúmlega 80 milljarða króna skuld við Glitni í janúarlok á þessu ári. Þegar litið er til þess að Baugur Group hf. skuldaði á fyrirtækjasviði Glitnis hinn 31. janúar sl. 14,5 milljarða króna, Katla Seafood ehf. (í eigu Samherja, útgerðarfélags Þorsteins Más Baldvinssonar, fyrrverandi stjórnarformanns Glitnis o.fl.) 12,8 milljarða króna og Landic Property hf. (í eigu FL Group, 40%, ISP ehf., eignarhaldsfélags í eigu Ingibjargar Pálmadóttur, eiginkonu Jóns Ásgeirs Jóhannessonar,16,38%, Glitnis banka 5% o.fl.) skuldaði 12,7 milljarða króna, bætast aðrir 40 milljarðar króna við skuldir þessa tengda viðskiptamannahóps í Glitni og skuld þeirra við bankann fyrir rúmum níu mánuðum stóð þannig í rúmum 120 milljörðum króna. Loks ber að geta skuldar Milton ehf. við Glitni, en það er eignarhaldsfélag í eigu Baugs. Félagið skuldaði Glitni hinn 31. janúar sl. 8,4 milljarða króna og enn kemur á daginn, þegar lánabókin góða er skoðuð, að hvorki viðskiptastjóri né lánastjóri er skráður sem ábyrgðarmaður viðskiptanna. Og þá eru skuldir tengdra aðila við fyrirtækjasvið Glitnis þar með farnar að nálgast 130 milljarða króna miðað við stöðuna í byrjun þessa árs. Á þessari stundu er útilokað að segja til um það hversu miklir fjármunir af þessum lánum eru bankanum tapaðir en þó óhætt að fullyrða að hér ræðir um marga tugi milljarða króna. Ef Stím hefði staðið í skilum og greitt lánið upp hinn 16. nóvember í ár, hefðu tekjur lánveitingarinnar fyrir Glitni verið um 4,15 milljarðar króna. Ekki liggur fyrir hversu miklu Glitnir hefur tapað á ofangreindri lánveitingu, en Stím mun hafa greitt inn á lánið, að minnsta kosti á fyrsta fjórðungi þessa árs. Þegar reynt er að afla upplýsinga um FS37 ehf. og sömuleiðis Stím ehf. fyrir utan þær upplýsingar sem eru fyrir hendi í lánabók Glitnis kemur fátt á daginn. Að vísu virðist ekkert vera til í lánabókum Glitnis um FS37 enda er félagið ekki til á skrá fyrirtækjaskrár hjá Ríkisskattstjóra. En hjá fyrirtækjaskrá liggja fyrir örlitlar upplýsingar um Stím ehf. Þær eru þessar: Félagið var stofnað 26. október 2007. Lögheimili þess er í Hafnarstræti 53 á Akureyri. Stjórn félagsins skipar, samkvæmt fundi hinn 16. nóvember 2007 (sama dagsetning og er á tæplega 20 milljarða lánveitingu frá Glitni til félagsins í fyrra – innskot blaðamanns) Jakob Valgeir Flosason til heimilis að Línakri 1 í Garðabæ. Hann er skráður stjórnarformaður. Enginn er skráður í framkvæmdastjórn, enginn er skráður með prókúruumboð en KPMG hf., Borgartúni 27 er skráð sem endurskoðandi. Firmað ritar stjórnarformaður og það eru hömlur á meðferð hlutabréfa en ekki lausnarskylda á hlutum. „Tilgangur félagsins er eignarhald, umsýsla, kaup og sala verðbréfa ásamt lánastarfsemi og öðrum tengdum rekstri,“ segir orðrétt í vottorði fyrirtækjaskrár. Eins og áður segir var Gnúpur fjárfestingafélag í fjórða sæti á lista skuldara í Glitni hinn 31. janúar sl.. Glitnir tók Gnúp reyndar yfir vegna gjaldþrots félagsins hinn 8. janúar sl. Bankinn tók félagið yfir án þess að það væri gert upp og það var því áfram skráð á sömu eigendur og áður, en samkvæmt mínum upplýsingum gat Glitnir hvenær sem stjórnendur bankans kærðu sig um, tekið félagið formlega yfir fyrir EINA KRÓNU! Eftir að Glitnir hafði tekið Gnúp yfir og stjórn þess félags án þess að gera það nokkurn tíma opinbert, þá var gengið í það að hafa skipti á bréfum við Fons ehf. þannig að FL Group bréf Gnúps voru flutt til Fons og í staðinn fékk Gnúpur bréf Fons í Landic Property, félagi sem var einnig komið í bullandi vandræði í janúar. Út frá bankalegum forsendum eru þessar tilfærslur óskiljanlegar því sennilega hefði verið vitinu nær að selja bréf Gnúps í FL Group og fá þannig greiðslur, a.m.k. upp í 18,8 milljarða króna skuldir Gnúps við Glitni. Varla getur verið að forsvarsmenn Glitnis hafi gert sér í hugarlund, að bréfin í Landic Property væru svo arðsöm fjárfesting að arðurinn af þeim stæði undir afborgunum og vöxtum af hinum háu lánum Gnúps, sem voru á yfir 21% vöxtum. Nei, enn eina ferðina var verið að nota Glitni, almenningshlutafélag í eigu um 11 þúsund hluthafa til þess að taka þátt í hlutabréfaleik helstu eigenda FL Group og bankinn og eigendur hans tóku á sig kostnaðinn, sumir meðvitað, flestir án þess að hafa hugmynd þar um og stjórnendur Glitnis léku með.

Í spilaborg FL Group

Þetta var hin raunverulega skýring á því að Fons varð skyndilega svo stór hluthafi í FL Group. Bent er á að í stað þess að ganga í það að selja bréf Gnúps í FL Group og fá þannig greiðslur upp í tæplega 19 milljarða króna skuldir Gnúps við Glitni hafi forráðamenn bankans einfaldlega haldið áfram að spila með í spilaborg FL Group og stærstu hluthafa félagsins án þess nokkurn tíma að setja hagsmuni bankans, viðskiptavina og annarra hluthafa í forgang. Í janúar sl. lækkaði Moody's lánshæfiseinkunn Glitnis vegna aukningar bankans á lánum til tengdra aðila. Augljóslega hafa þessar lánveitingar til FL Group, Gnúps, Fons, Stíms, Landic Property, Miltons og Baugs (allt tengdir aðilar) haft mestu áhrifin á þá niðurstöðu Moody´s og þannig skipt máli að Glitnir þurfti að sætta sig við verri lánskjör þegar í upphafi þessa árssem vitanlega bitnaði á öllum viðskiptavinum og hluthöfum Glitnis.

FS37 – Stím

Það voru nokkrir „stórlaxar“ úr hópi stærstu hluthafa í FL Group, þeir Jón Ásgeir Jóhannesson fyrir Baug, Hannes Smárason fyrir Oddaflug og einn eða tveir aðrir, sem ákváðu á leynifundi í október í fyrrahaust, að nú þyrftu þeir að taka höndum saman, stofna félag, kaupa upp þau fáu bréf í FL sem voru raunverulega á markaði og ná þannig að halda uppi gengi bréfa FL sem hafði ekki gert neitt annað en hríðfalla. Það voru ekki nema örfá prósent af bréfum í FL sem raunverulega voru á markaði þegar þetta var, en alltaf þegar viðskipti áttu sér stað, gerðist sami hluturinn. Gengi bréfanna féll frá síðustu viðskiptum og þetta var farið að pirra stórlaxana fyrrverandi allverulega. Þeir voru að vísu raunverulegir stórlaxar, þegar þeir lögðu á ráðin um slíkan björgunarleiðangur, að minnsta kosti að nafninu til, en ekki lengur. Það er önnur saga. FS 37 ehf var stofnað „í samvinnu við“ Jakob Valgeir Flosason. Glitnir lánaði tæpa 20 milljarða til félagsins, sem notaði rúma 8 milljarða til þess að kaupa upp hið litla bréfamagn í FL sem var í umferð og um leið var keyptur hluti í Glitni, í sama tilgangi, þ.e. að halda uppi gengi á fallandi bréfum í Glitni. Við þessa afgreiðslu Glitnis á láni til leynifélagsins FS37 ehf., sem skömmu síðar var breytt í Stím ehf., fór allt á fleygiferð meðal starfsmanna Glitnis, sem höfðu einhverjar hugmyndir um lánveitinguna. Það átti jafnt við um yfirmenn sem almenna starfsmenn. Þeir telja alveg ljóst að aldrei hafi nokkrar ábyrgðir verið lagðar fram vegna þessarar lánveitingar, ekkert áhættumat hafi farið fram og í lánabókum bankans sé ekki að finna nokkurt nafn sem sé ábyrgt fyrir lánveitingunni. Einhverjir starfsmenn reyndu að kynna sér hvað þarna væri á ferðinni og komust að raun um að fyrir félaginu Stím ehf. var einn maður skráður, Jakob Valgeir Flosason, útgerðarmaður í Bolungarvík. Engar frekari upplýsingar fengust. Hvað veldur því að ungur útgerðarmaður vestan af fjörðum tekur lán fyrir ári upp á tæpa 20 milljarða króna, til þess að kaupa hlutabréf í félagi sem er í frjálsu falli? Auðvitað olli því ekkert annað en það, að Jakob Valgeir lánaði nafn sitt eða leigði, á leynifélag þeirra FL-félaganna, sem stærstan áttu hlut í félaginu. Hvort hann fékk þóknun fyrir vikið og hver hún var fyrir nafnalánið eða leigu, skal hér látið liggja á milli hluta.

Lánabók Glitnis opnuð

Jón Ásgeir Jóhannesson, Þorsteinn M. Jónsson, Lárus Welding og Guðmundur Hjaltason ákváðu í desemberlok í fyrra að Glitnir lánaði FL Group 15,9 milljarða króna. FL Group var þegar þetta var komið í greiðsluþrot. Lánveitingar í bankanum til valinna viðskiptavina ollu miklum kurr meðal starfsmanna Glitnis, sem margir hverjir gerðu sér grein fyrir alvöru málsins.

Stofnuðu leynifélag

Jón Ásgeir Jóhannesson og Hannes Smárason höfðu í fyrrahaust frumkvæði að því að leynifélagið FS37 væri stofnað, sem síðar var breytt í Stím ehf. með það fyrir augum að halda uppi hríðfallandi gengi á bréfum í FL Group. Þeir fengu Jakob Valgeir Flosason, útgerðarmann frá Bolungarvík, til þess að ljá félaginu nafn sitt sem stjórnarformaður og eini stjórnandinn."

Svo mörg voru þau vísu orð !

SKYLDULESNING ÍSLENDINGA ÞESSA DAGANA - SÉRSTAKLEGA ÞEIRRA SEM HÆST HAFA HJALAÐ Á GÖTUHORNUM OG KASTAÐ MATVÆLUM ÚR NÆGTARBÚRUM SÍNUM Á BYGGINGAR.

18. nóvember 2008

Ræða Davíðs Oddssonar, formanns bankastjórnar

Seðlabanka Íslands, á morgunfundi

Viðskiptaráðs Íslands 18. nóvember 2008

"Ég vil þakka Viðskiptaráði og forráðamönnum þess ágætt boð um að fá

að tala hér á þessum vettvangi. Það hef ég reyndar gert áður á svipuðum

tíma ársins. En árstíminn er sennilega það eina sem er líkt því sem við

nú búum við, þegar þessi ræða er flutt. Nýliðinn október hverfur okkur

seint úr minni. Þá urðu veðrabrigði í íslensku efnahagslífi og margt

snerist til illra átta, vandamál sem víða höfðu leynst og lengi búið um

sig, leystust úr læðingi við eigin kjörskilyrði. Auðvitað er október

sjaldnast uppskerutími. En hann varð svo sannarlega uppskerutími núna.

Og uppskeran var ömurleg, mygluð og úr sér gengin, en var þó að mestu

eins og sáð hafði verið til. Þið takið eftir því að ég segi að uppskeran

hafi að mestu verið eins og sáð var til, því jarðvegur og veðurskilyrði,

sem sáðmaður ræður litlu um, voru að þessu sinni ekki til þess fallin að

draga úr þeim skaða sem fyrirhyggjuleysi sáðmanna olli. Og nú er

uppskeran í húsi og margir menn reiðir og skyldi engan undra. Því öllum

er ljóst að sá uppskerubrestur, sem orðinn er, mun eins og forðum

gerðist um slíka hluti, leiða til þess að þrengra verður í búi hjá flestum

og afar þröngt hjá sumum. Þess vegna eru menn illir og argir sumir

hverjir, en agaðir menn og rólyndari eru sviknir og sárir.

En þeir eru einnig til sem telja að nú sé lag til að beina reiðinni og

sárindunum fyrir vagn síns eigins haturs og hagsmuna. Og það hefur

tekist furðu vel fram að þessu, það er ekki hægt að segja annað. Enda

tækin til þess enn til staðar og enn í réttum höndum. En sá leikur tekur

vonandi enda og mun taka enda, því það var rétt hjá Abraham Lincoln,

að þú getur blekkt ákveðinn hóp manna um ákveðinn tíma, en þú getur

ekki blekkt alla þjóðina um allar stundir.

Og það er mikil eftirspurn eftir sökudólgum um þessar mundir, en harla

lítið framboð. En aldrei slíku vant hefur sú mikla markaðsregla, mikil

eftirspurn andspænis litlu framboði, ekki leitt til þess að verð á

sökudólgum hafi hækkað að ráði. En ég er ekki frá því að síðustu

vikurnar hafi Seðlabanki Íslands og forystan þar verið í toppsæti á

sökudólgalistanum og það er eiginlega ekki hægt annað en að dást

svolítið að því, að það hafi gengið svona lengi, svo langsótt sem það er.

2

Og það magnaða er að á bak við þann áróður allan standa m.a. þeir sem

mesta ábyrgð bera á því hversu illa tókst til.

Í öllu þessu gerningaveðri og galdrafári hefur tekist að horfa fram hjá

því að árið 1998 var lögum á Íslandi breytt svo, að bankaeftirlit var

undan Seðlabanka Íslands tekið og með því fóru nær allar heimildir

bankans og skyldur til að fylgjast með því sem var að gerast innan

bankakerfisins. Eftir sitja verkefni á borð við lausafjárskýrslur,

gengisjafnaðarreglur, veðlán og fleira þess háttar, sem litlu máli skipta í

því sem nú hefur gerst. Allar leyfisveitingar sem snúa að

fjármálastofnunum voru færðar frá Seðlabanka til nýs Fjármálaeftirlits.

Heimildir þess, sem voru allvíðtækar fyrir, voru auknar og fjárframlög

til þess hafa vaxið stórlega á undanförnum árum. Eftirlitið hefur

víðtækar heimildir og úrræði til að fá upplýsingar frá bankakerfinu, svo

það megi gegna sínu hlutverki, og úrræði til að knýja fram breytingar á

háttsemi og heimildir til þess að fara ofan í hverja kytru, skúffu og skáp í

bankastofnunum til að sannfæra sig um að allt sé þar með felldu.

Seðlabankinn hefur engin þess háttar úrræði lengur, enda hlutverki hans

breytt. Hann getur þannig ekki sett tilsjónar- eða eftirlitsmenn inn í

bankana, ef hann vildi, eins og Fjármálaeftirlitið getur. Hann getur ekki

staðreynt hvort reglur um lánveitingar til eigenda banka eða til skyldra

aðila séu virtar, eða hvort veðtaka, t.d. gagnvart lánum vegna

hlutabréfakaupa séu með eðlilegum hætti eða ekki. Seðlabankinn getur

ekki komið í veg fyrir að bankar opni útibú erlendis og safni þar

innstæðum. Þessu var öllu breytt. Það má vera að það hafi verið mikil

mistök að færa fjármálaeftirlit undan Seðlabanka, en það er önnur saga.

Það var gert og því þýðir ekki að láta eins og Seðlabankinn hafi bæði

þær skyldur og þau úrræði ennþá á sinni hendi og þess vegna sé hægt að

veitast að honum með offorsi fyrir að sinna ekki því eftirliti sem hann

hafði á hendi fyrir réttum áratug síðan. Þeir sem kynda undir árásum á

Seðlabankann eiga flestir að vita betur og hafa þeir því viljandi litið fram

hjá þessum meginatriðum. Er það ljótur leikur, sem ekki hefði tekist ef

skynsamleg skipan hefði komist á eignarhald fjölmiðla í þessu landi.

Eftir að bankaeftirlit var frá Seðlabankanum skilið, var skv. lögum eftir

það meginverkefni hans, að leitast við að halda verðbólgu í skefjum með

því sem næst eina tækinu sem honum var til þess fengið, vaxtatækinu.

Þá átti bankinn að annast um að greiðslukerfi landsins virkuðu og það

hefur tekist meira að segja eftir að nær allt bankakerfið hafði hrunið, að

halda því í fullum gangi og var það ekki auðveldur leikur. En barátta

gegn verðbólgu er meginmarkmiðið og vaxtatækið nánast eina tækið til

að ná því markmiði eins og fyrr sagði. Ef önnur öfl í þjóðfélaginu taka

virkan þátt í baráttunni gegn verðbólgu, þá virkar vaxtatækið ágætlega

og því má beita af hógværð, en einmitt við hófsama beitingu virkar

vaxtatækið best. Ef önnur öfl í þjóðfélaginu toga í aðrar áttir en

Seðlabankinn, á hann engan annan kost en að beita vaxtatækinu af minni

hófsemd og jafnvel fast að hófleysi og þá fjölgar þeim óheppilegu

fylgikvillum sem vaxtatækinu fylgja. Sú staða hefur því miður verið

3

uppi síðustu misseri og ár vegna mikillar þenslu á opinberum vettvangi

og gríðarlegrar útlánaaukningar bankakerfisins. Bankakerfið stærði sig

opinskátt af því að koma mönnum undan því að vera háðir vaxtastefnu

Seðlabankans með því að hefja lánveitingar í erlendri mynt til aðila sem

höfðu engar tekjur eða litlar í þeirri mynt. Þetta hvort tveggja var

skaðvaldur gagnvart verðbólgu og þeim sem líða fyrir þegar verðbólga

vex. Iðulega hefur verið mikið um það rætt, að endurskoða þurfi

peningamálastefnuna eins og það heitir, en sjaldan fylgja skynsamlegar

skýringar á því atriði óskalistans. Enginn vill þó segja beint að það eigi

að hætta að berjast gegn verðbólgunni, þótt sumir hverjir vilji “hleypa

henni í gegn”, eins og það er orðað. Það er látið nægja að segja að

endurskoða beri peningamálastefnuna. Það er mátulega þokukennd

yfirlýsing til að hún fari vel í munni þeirra sem ekki vita nákvæmlega

um hvað þeir eru að tala. En þrátt fyrir óljós markmið af þessu tagi hefur

Seðlabankinn valið þann kostinn að taka vel í þess háttar hugmyndir og

hvatt til að menn endurskoði peningamálastefnuna og geri það sem allra

fyrst. Reyndar er það svo, að á þá stefnu er reglubundið horft og hún að

því leyti til endurskoðuð af erlendum sérfræðingum, tvisvar til þrisvar á

ári. Til dæmis hafa OECD og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn iðulega tekið

hana til rækilegrar skoðunar og jafnan áréttað, að Seðlabankinn hafi í

meginatriðum verið á réttri leið í mótun og beitingu peningastefnunnar,

en mikið hafi vantað upp á að aðrir hafi lagst á árar með honum og því

hafi heldur illa miðað. Ég geri því fremur ráð fyrir því að við

endurskoðun peningamálastefnunnar, sem ég ítreka að Seðlabankinn

leggst síst gegn, er afar sennilegt að þetta muni enn koma fram af hálfu

erlendra aðila. En sem sagt eftir að bankaeftirlitið var frá

Seðlabankanum tekið var einnig skilið eftir hjá bankanum það verkefni

að hafa auga með og stuðla að fjármálastöðugleika eins og það er kallað,

þótt Seðlabankanum séu ekki fengin öflug úrræði til þess. Hann á sem

sagt í því efni að láta í ljós skoðun sína gagnvart almenningi eftir því

sem við á, gagnvart yfirvöldunum í landinu og gagnvart

bankastofnununum sjálfum. Hann getur haft í frammi ábendingar og

tilmæli af ýmsu tagi, en þvingunarúrræðin eru ekki fyrir hendi. Þau voru

öll flutt til Fjármálaeftirlitsins. Því má spyrja vegna þessa verkefnis

Seðlabankans, hvort þar hafi honum ekki brugðist bogalistin og það

illilega. Sinnti hann þessu hlutverki sínu vel eða illa? Áttaði hann sig

ekki á því hvernig komið var eða í hvað stefndi? Og það er von að spurt

sé, því það hefur marg oft verið látið að því liggja, að hrun

bankakerfisins hafi komið öllum í opna skjöldu nú í október, og sumir

hafa jafnvel haldið því fram að hrun þess hafi verið óþarft og

heimatilbúið því eingöngu hefði þurft að lána Glitni ca. 80 milljarða

króna samkvæmt hraðbeiðni þess banka og þá hefði allt verið í

himnalagi. Þetta er slík bábilja að ekki tali tekur, en þó gefst vonandi

tækifæri til að fara í gegnum þann þáttinn sérstaklega síðar. En um hitt,

að bankakreppan hafi komið sem þruma úr heiðskíru lofti og lagt allt í

rúst, vil ég fjalla örlítið nánar. Og einnig um þær fullyrðingar að

Fjármálaeftirlit, Seðlabanki og stjórnvöldin í landinu hafi ekki vitað eða

4

ekki fengið að vita í hvað stefndi. Bankarnir sem fóru í þrot hafa haldið

því fram upp á síðkastið að í raun hafi hlutirnir verið í bærilegu lagi hjá

þeim, en framganga stjórnvaldanna hafi eins og að framan sagði, leitt þá

í þrot. Þannig hefur myndin verið dregin upp, afbökuð mjög og í

skötulíki.

Seðlabankar heimsins, líka þeir sem misst hafa frá sér bankaeftirlitið

vegna þeirrar tísku sem þá réði, að best væri að skilja slíka þætti að, gefa

flestir a.m.k. árlega út skýrslu um fjármálalegan stöðugleika í

viðkomandi landi. Sjálfsagt eru slíkar skýrslur eins og aðrar mismikið

lesnar og auðvitað minnst þegar allt virðist vera í blóma og sóma í

bankakerfum og fjármálalegu umhverfi.

Óhugsandi er auðvitað að nokkur seðlabanki, hversu órólegur sem hann

væri um fjárhagslegt umhverfi sitt, myndi nokkru sinni segja í slíkri

skýrslu að öll tákn bentu til að bankar í hans landi, einstakir, jafnvel

margir, svo ég tali ekki um allir, stefndu innan skamms eða rakleiðis í

þrot. Slíkir spádómar gætu nefnilega ræst fyrir sinn eigin tilverknað.

Spáin yrði sem sagt gerandinn í málinu. Stöðugleikaskýrslur verða því

að taka mið af slíku og lesendur þurfa að lesa þær með þetta í huga.

Yfirskrift síðustu skýrslu Seðlabanka Íslands um fjármálalegan

stöðugleika sem birt var í maí sl. var á þessa leið: “Ríkjandi aðstæður

reyna á viðnámsþrótt bankanna.” Ef þið hafið í huga það sem áðan var

sagt um hvað seðlabankar geta í raun leyft sér að segja opinberlega, þá

ber þessi yfirskrift með sér og er ljós öllum sem læsir eru á svona efni,

að Seðlabanki Íslands hafði áhyggjur af stöðu og þróun íslenska

bankakerfisins þegar þessi skýrsla kom út. En allt að einu sagði bankinn

einnig í skýrslu sinni að á heildina litið væri fjármálakerfið enn traust, en

þörf væri á viðbúnaði. Þótt Seðlabankamenn hér sem annars staðar tali

alla jafna varlega og stundum örlítið þokukennt, þá eru það hreinar

rangfærslur að segja, að forráðamenn Seðlabanka Íslands hafi ekki fyrir

löngu gert sér grein fyrir stöðunni né varað við henni. Það var gert bæði

ítarlega út á við og enn ítarlegar inn á við. Vegna þess atgangs sem orðið

hefur og ótrúlegra rangfærslna kemst ég ekki hjá því að rifja upp nokkur

dæmi. Nefni ég þá til sögunnar bæði nokkur atriði sem fram komu

opinberlega og einnig það sem yfirvöldum var sagt bak við luktar dyr og

í góðan tíma.

Fyrir meira en einu og hálfu ári lét ég eftirfarandi ummæli falla á

ársfundi Seðlabanka Íslands. Það var í mars 2007 “Hitt stendur þó

auðvitað eftir að mönnum eru nú ljósari en áður þær hættur sem víða

geta leynst í framtíðinni. Alþjóðleg skilyrði á markaði geta breyst

snögglega. Lánsfjáraðgengi, sem á undanförnum misserum hefur verið

með eindæmum hagfellt fyrir íslenska banka sem og aðra, kann að

breytast skyndilega við óvæntar aðstæður. Mikilvægt er að vera við því

búinn að slíkt geti gerst.” Og í annan stað sagði ég í sömu ræðu: “Við

miklar umbreytingar í fjármálakerfinu á stuttum tíma reynir mjög á

5

eftirlitsstofnanir og þær geta átt fullt í fangi með að halda í við hina

hröðu þróun. Sama má eflaust segja um Seðlabankann. Enda er það svo,

þótt slíkar stofnanir geti verið til mikils gagns og mjög til halds og

trausts, þá hvorki geta þær né eiga að vera í aðalhlutverkunum. Þeim

hlutverkum geta eingöngu fjármálafyrirtækin sjálf gegnt. Vegna þess

hve mjög þau reiða sig á greiðan aðgang að lánsfjármörkuðum skiptir

traust þeirra í augum lánadrottna afar miklu. Trúverðugleiki er

brothættur á þessu sviði sem annars staðar, og trúnaðarbrestur mjög

dýrkeyptur.” Og í þriðja lagi í sömu ræðu: “Fjármagnsaðgengi hefur

verið með eindæmum gott í heiminum á undanförnum árum og margur

hefur sótt sér þar hnefa á góðum kjörum. Dirfska, útsjónarsemi og

viðbragðsflýtir nýtast til fulls við slíkar aðstæður. Ekki er útilokað að

slíkt ástand vari lengi enn, en það er fjarri því að vera öruggt. Og þegar

breytingarnar verða geta þær komið vegna óvæntra aðstæðna og gerst

hratt. Það er þá sem gætnin og hyggindin skila mestum árangri.”

Og við skulum, kæru Viðskiptaráðsmenn og gestir, færa okkur nær

vettvangi. Vegna þess að fyrir heilu ári, eða hinn 6. nóvember 2007

sagði ég hér á morgunfundi Viðskiptaráðs Íslands: “Hitt er einnig til að

ný orð fái nánast á sig goðsagnakennda helgimynd, eins og orðið útrás,

sem enginn þorir að vera á móti, svo hann verði ekki sakaður um að vera

úr takti, hafi ekki framtíðarsýn eins og það heitir nú, og þekki ekki sinn

vitjunartíma.

“Útrás” virðist þegar grannt er skoðað ekki vera annað en venjuleg

fjárfesting erlendis; auðvitað iðulega einnig nýting á þekkingu og

hæfileikum í bland við fjárfestinguna. Þannig mætti kalla byggingu

álvers á Reyðarfirði útrás Alcoa til Íslands. Það hefur reyndar ekki verið

nefnt. Þar er það fjárfesting í bland við þekkingu í áliðnaði sem er notuð.

Útrásin er auðvitað að mörgu leyti efnileg og sumir þættir hennar hafa

þegar skilað töluverðu í aðra hönd, ekki síst vegna þess að menn

notfærðu sér hagfelld skilyrði og ytri aðstæður. Ódýrt fé lá um hríð

hvarvetna á lausu og ýmsir aðilar hér á landi nýttu það tækifæri af

djörfung og krafti. Hin hliðin á útrásinni er þó sú og framhjá henni

verður ekki horft, að Ísland er að verða óþægilega skuldsett erlendis. Á

sama tíma og íslenska ríkið hefur greitt skuldir sínar hratt niður og

innlendar og erlendar eignir Seðlabankans hafa aukist verulega, þá hafa

aðrar erlendar skuldbindingar þjóðarbúsins aukist svo mikið, að þetta

tvennt sem ég áðan nefndi er smáræði í samanburði við það. Allt getur

þetta farið vel, en við erum örugglega við ytri mörk þess sem fært er að

búa við til lengri tíma.

Útrásarorðið er slíkt töframerki að jafnvel þegar menn virðast gera

innrás í opinber fyrirtæki almennings, þá er innrásin kölluð útrás. Og

fyrirtæki sem hafa þá frumskyldu, að lögum og samkvæmt efni máls,

fyrst og fremst að veita almenningi þjónustu við hinu lægsta verði, eru í

nafni útrásar skyndilega farin að taka þátt í áhættu erlendis, án þess að

6

skynsamleg umræða um þau atriði hafi farið fram í landinu áður. Í öllum

þessum efnum þurfa menn að fara að með gát.

Okkur Íslendingum hefur gengið vel að undanförnu og menn hafa

kunnað fótum sínum forráð, en það er heimskulegt að halda að við

getum slakað á kröfum til okkar sjálfra, ef áfram á vel að fara. Ein

þessara krafna er örugglega sú að leyfa ekki verðbólgu að festa sig í

sessi á nýjan leik. Allur undansláttur á þeirri kröfu mun bitna á

almenningi í landinu með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Við megum

ekki auka erlendar skuldir þjóðarbúsins umfram það sem nú er, þvert á

móti er okkur rétt og skylt að grynnka á þeim skuldum og ná þar

jafnvægi. Útrásaráformum þarf því að setja skynsamleg mörk. Sá

óhófsandi sem að nokkru hefur heltekið okkur má ekki ráða ferðinni til

framtíðar. Við vitum að víða er uppgangur okkar lofti blandaður. Við því

er ekkert að segja og það er eðlilegt að þættir eins og óefnislegar eignir

séu fyrirferðarmiklar á uppgangstímum þegar vel gengur, en þegar á

móti blæs og harðnar á dal, þarf aðeins lítið gat til að loftið leki úr

slíkum eignum. Þar er því einnig aðgæslu þörf.”

Ég held að of fáir hafi talið ástæðu til að taka mark á þessum

varnaðarorðum og rifjað var upp nýlega að fræðimenn töldu áhyggjur

mínar af skuldasöfnun þjóðarbúsins óþarfar ef ekki þaðan af verri. Ég vil

ljúka þessum tilvitnum í opinberar aðvaranir með orðum sem ég lét falla

í mars á þessu ári á ársfundi Seðlabankans. Ég hafði þá fjallað um að

ýmsir teldu að sá vandi sem þá var við að glíma væri ímyndunarvandi og

staðan væri raunverulega góð og þess vegna myndi þetta allt lagast af

sjálfu sér. “Hætt er við að þeir sem settu traust sitt á svo hagfellda þróun

hafi nýtt tímann verr en skyldi frá því í ágúst 2007. Bankastjóri eins

stærsta banka heims sagði sem svo “Meðan hljómsveitin spilar, dönsum

við.” Hann var látinn hætta skömmu síðar þegar bankinn sýndi ógurlegt

tap, en með ótrúlegar fúlgur í farteskinu fyrir sýnda fyrirhyggju og

framsýni. Af svipuðum ástæðum munu margir þola verr biðina eftir betri

tíð. Auðvitað er það enn ekki óhugsandi, að sterkir vindsveipar komi úr

óvæntri átt og hrindi óveðurskýjunum á augabragði af himni

markaðarins og skuldsettar yfirtökur skuldsettra fyrirtækja undir umsjón

lánastofnana bjóðandi lágmarkskjör og liprar tryggingar, komi á ný og

þá muni aftur morgna á markaði, íslenskum sem öðrum. En þótt þetta sé

ekki óhugsandi og dæmin sanni að markaðurinn sé ólíkindatól, er hætt

við að vinningshlutfallið í biðinni og voninni sé lakara en í Lottóinu. Því

er rétt að ganga út frá því sem vísu, að ástandið muni lítið lagast í bráð

og þótt það kunni að lagast, fari því fjarri að allt verði eins og áður. Hafi

menn ekki þegar tekið sér tak er ekki lengur neins að bíða. Leita þarf

allra leiða til að styrkja lausafjárstöðu fyrirtækjanna, ekki síst

fjármálafyrirtækjanna, og samhliða þarf að skoða markaðsmódelin

rækilega upp á nýtt. Það má segja að á knattspyrnumáli myndi þetta

þýða, að nú sé rétt að pakka í vörn og láta sér nægja marksvon með

hraðaupphlaupi ef tækifæri bjóðast þrátt fyrir allt. Þótt ýkt bölsýni sé

7

auðvitað til óþurftar er jafn vont eða verra að gylla stöðuna fyrir sjálfum

sér og almenningi og gefa til kynna að einhvers konar töfraleið sé til út

úr þessum vanda. “Að ljúga að öðrum er ljótur vani, að ljúga að sjálfum

sér hvers manns bani”, sagði þar.”

Þetta eru dæmi um þung aðvörunarorð af hálfu Seðlabankans, flutt

opinberlega á eins og hálfs árs tímabili til viðbótar margítrekaðri

umvöndun yfir því að bankarnir skyldu vera að lána almenningi og

fyrirtækjum í erlendum gjaldmiðli sem viðkomandi hafði ekki tekjur í.

Vissulega komust margir þannig undan aðgerðum Seðlabankans til að

knýja verðbólguna niður. Þau undanbrögð urðu til þess að vextir

Seðlabankans urðu að vera hærri en ella og standa lengur hátt. Á þessi

aðvörunarorð var lítt hlustað og því ekki eftir þeim farið. Og enn spyr ég

hvort ekki sé líklegt að það hefði fremur verið gert ef fjölmiðlar landsins

hefðu ekki verið í þeim heljarfjötrum sem þeir hafa verið í um alllanga

hríð? Auðvitað voru þess háttar varnaðarorð og upplýsingar iðulega

settar fram annars staðar heldur en opinberlega, bæði á fundum í

bankaráði, með forráðamönnum Fjármálaeftirlits og forráðamönnum

bankanna og stjórnvöldum í landinu. Var þá hægt að kveða enn fastar að

orði en gert var opinberlega. Bankastjórnin átti þannig allmarga fundi

með ráðherrum og embættismönnum til að lýsa þungum áhyggjum

sínum. Þar með talið allmörgum fundum með báðum formönnum

stjórnarflokkanna, ýmsum öðrum ráðherrum og embættismönnum.

Viðbrögð þessara aðila voru ekki óeðlileg. Þau voru oftast nær þau, að í

kjölfarið af fundi með bankastjórn Seðlabankans áttu þeir fundi með

forustumönnum viðskiptabankanna sem fullvissuðu ráðamenn um það

að áhyggjur Seðlabankans væru a.m.k. mjög ýktar, fjármögnun

bankanna væri góð út árið 2008 og nánast að fullu tryggð út árið 2009.

Fulltrúar Seðlabankans áttu fundi í London í fyrri helmingi

febrúarmánaðar á þessu ári. Þeir voru með háttsettum mönnum í

fjölmörgum stærstu bönkunum, sem mest viðskipti áttu við Ísland og

íslensk fyrirtæki, og eins fundir með matsfyrirtækjum sem þar eru

staðsett. Þótt Seðlabankamenn hafi lengi haft áhyggjur af stöðu

bankakerfisins, varð þeim mjög brugðið vegna þeirra viðhorfa, sem

komu fram á fundunum í London. Þegar heim var komið var óskað eftir

fundi með forustumönnum ríkisstjórnarflokkanna, fleiri ráðherrum og

embættismönnum, og fékkst sá fundur. Þar var lesin upp í heild skýrsla

um ferðina sem þá var til í handriti. Skýrsla þessi er alllöng. Ég mun hér

vitna til hluta hennar en nöfnum einstakra aðila sleppt utan einu sinni,

þar sem nafn verður að vera með samhengisins vegna. Í fyrri

tilvitnuninni segir svo: “Ljóst er að áhyggjur af Íslandi litast eingöngu af

áhyggjum af íslensku bönkunum, og talið að fyrirferð þeirra í

fjármálalífi Íslendinga sé slík, að verði þeim hált á svelli, þá detti aðrir

með þeim. Eftir almennan gegnumgang [ ] um stöðu efnahagsmála og

þær breytingar sem orðið hafa og það sem snýr sérstaklega að ríkinu og

verkefnum Seðlabankans, var fjallað töluvert um bankana af þeirra

8

hálfu. Lokaspurning þeirra varð síðan sú, hvað gerist ef íslensku

bankarnir komast ekki, eða ekki svo neinu nemi, á markaðina næstu tólf

mánuði eða svo? Svar Seðlabankamanna var efnislega það, að ef slíkt

gerðist, þá væru erfiðleikarnir orðnir mjög miklir fyrir íslensku

viðskiptabankana, en á það yrði að benda að við þær aðstæður hlyti

bankaheimurinn allur að standa svo illa að tala mætti um bankakreppu,

ef ekki heimskreppu. En þessi spurning [ ], svo ónotaleg sem hún

virtist, varð Seðlabankamönnum skiljanlegri þegar leið á þessa

fundaferð.”

Ég minni enn á, að þarna er verið að lýsa aðstæðum og umræðum fyrir

meira en sjö mánuðum. Seinni tilvitnunin er úr niðurlagi þessarar

skýrslu, en þar segir: “En þá niðurstöðu má draga af þessum viðræðum

og ummælum manna, sem svo vel til þekkja, en voru auðvitað settar

fram með misskýrum hætti, að íslenska bankakerfið væri í mikilli hættu,

ekki síst vegna þess hvernig það hefur þanist út, skipulagslítið og

ógætilega á undanförnum árum, í því trausti að lánsfjárútvegum yrði

ætíð leikur einn. Markaðir verði almennt lokaðir íslensku bönkunum

a.m.k. næstu tólf mánuði og telja þó sumir að 24 mánuðir sé líklegri tími

hvað það varðar. Auðvitað þarf að undirstrika rækilega þá óvissu sem í

slíkum fullyrðingum felst. En niðurstaðan er rökstudd svo, að þegar

markaður loks opnist muni stórir, öflugir og þekktir bankar fá aðganginn

fyrst, en síðast kemur að minni bönkum og íslenskir bankar verða mjög

aftarlega í röðinni. Og þau “módel” að fella íslensku skuldabréfin í

“vafningspakka”, sem gerði þau eftirsóknarverða vöru, eru horfin úr

myndinni og munu ekki koma aftur.

Það mundi vissulega ekki hjálpa Kaupþingi á nokkurn hátt að flytja

höfuðstöðvar sínar úr landi, eins og sumir viðmælendur töldu álitlegan

kost, en það mundi hins vegar létta stöðu annarra banka mikið og vera

jákvætt fyrir fjármálalíf Íslands eins og staðan er, því þá mundi verða

talið að íslenski Seðlabankinn og ríkið myndu geta bjargað þeim

bönkum sem eftir væru frá falli, ef sú neyðarstaða yrði uppi. Það var

talin ein meginskýring á háum CDS kjörum þessara banka, að þessi

staða sem seðlabankamenn væru að kynnast til fulls núna og kyngja,

væri tiltölulega vel þekkt á markaði og því hefði skortsstaða verið tekin

á íslensku bankana í trausti þess að markaðir yrðu þeim algerlega lokaðir

lengi og til viðbótar kæmi að íslenski Seðlabankinn og ríkið væru ekki af

þeirri stærð og styrk til að hafa bolmagn til að bjarga þeim frá falli, þótt

vilji stæði til þess. Sumir töldu að það eina sem gæti slegið á þessi háu

eftirá kjör væri ef íslenski Seðlabankinn gæti náð samningi við erlenda

seðlabanka um að veita bankanum fyrirgreiðslu í nauð, sem dygði til

þess að hann gæti staðið að sínu leyti til við björgunaraðgerðir á íslensku

bankakerfi. Niðurstaðan er þessi: Það er ljóst, að íslensku bankarnir [

] hafa stefnt sér og það sem verra er, íslensku fjármálalífi, í mikla hættu,

og jafnvel í hreinar ógöngur, með ábyrgðarlausri framgöngu á

undanförnum árum. Hættulegt er að hafast ekkert að í þeirri von að

9

markaðir opnist óvænt og allur vandi verði þá úr sögunni. Nauðsynlegt

er að hefjast þegar handa við að vinda ofan af stöðunni svo hún verði

ekki óleysanleg. Ekki er hægt að útiloka að miklu fyrr rætist úr

markaðsaðstæðum og aðgengi að fjármagni en nú er talið. Ekkert bendir

þó enn til þess og ef menn láta sér nægja að lifa í voninni verður of seint

að bregðast við þegar ljóst verður að vonin rætist ekki.”

Þegar menn heyra allar þessar tilvitnanir, sem bæði hafa verið settar

fram opinberlega og óopinberlega, fyrir alla þá menn er málið varðar er

undarlegt að heyra hróp gerð að Seðlabankanum vegna þess að hann hafi

setið hjá og ekki gert sér grein fyrir ástandinu og því ekki getað varað

aðra við. Þessi dæmi og svo mörg, mörg önnur sem hægt væri að rekja

ef tími gæfist til sýna glöggt, að Seðlabankanum var vel ljóst, jafnvel

betur en öðrum, hve alvarleg staðan var, og ráðlagði eindregið að

brugðist yrði við. “Rekum seðlabankastjórana” er hrópað á torgum og

undir taka þeir sem telja að bankastjórarnir liggi vel við höggi og

áróðursmaskínan fylgir vel á eftir. Áróðursmaskínan, sem “hefur verið

misnotuð grímulaust undanfarin ár” eins og Egill Helgason,

verðlaunasjónvarpsmaður orðaði það síðastliðinn sunnudag.

Nú má vel vera, að gott væri að seðlabankastjórarnir færu að gera

eitthvað annað en þeir gera núna, en það er önnur saga. En það er sláandi

að þeir sem gera nú hróp að Seðlabankamönnum þögðu þunnu hljóði,

þegar bankinn reyndi að vara alla við sem mest hann mátti. Það þarf að

rannsaka allt, er sagt núna og það þarf að velta við hverjum steini. En

það er ekki verið að rannsaka neitt og það sem verra er, það er ekki verið

að upplýsa almenning um eitt eða neitt. Seðlabankinn óskar eindregið

eftir því að hlutur hans í aðdraganda bankahrunsins verði rannsakaður til

fulls og það verði gert sem allra fyrst og fengnir til þess færustu erlendir

sérfræðingar. Seðlabankinn kvíðir ekki þeirri rannsókn. Verði

niðurstaðan hins vegar sú, að hann hafi brugðist, þarf engan bankastjóra

að reka, a.m.k. ekki þann sem hér stendur, hann mun fara án nokkurrar

tafar og án nokkurra eftirmála. Ég ítreka að Seðlabankanum finnst ekki

aðeins æskilegt að þáttur hans verði rannsakaður, hann beinlínis krefst

þess vegna þeirra ásakana sem uppi hafa verið hafðar, jafnvel af

ábyrgum aðilum. Þá verður fróðlegt að sjá hvort margir aðrir aðilar hafi

hreinni skjöld en Seðlabankinn í þeim efnum.

En við þau tímamót sem nú hafa orðið, þegar talað er um rannsóknir og

að velta eigi við hverjum steini, af hverju er þá ekkert upplýst um hvers

vegna bankarnir hrundu? Af hverju fær almenningur, sem á að borga

brúsann, og sá brúsi er engin smásmíði, engar gagnlegar upplýsingar

þótt allt ætti nú að vera á borðinu hjá þeim sem hafa mál hinna föllnu

banka í höndunum og allt að blasa við eins og opin bók. Niðurfelling

forráðamanna Kaupþings á ábyrgðum sínum og annarra hafði legið fyrir

vikum saman án þess að nokkuð væri um það upplýst. Það var ekki fyrr

en hneykslaðir starfsmenn láku þessum upplýsingum út sem þær urðu

10

almannaeign. Og síðan hefur ekkert verið upplýst, hvernig því máli

verður fylgt eftir. Ábendingar sem bárust um að kalla til lögreglu strax í

upphafi hafa ekki fengið brautargengi. Eru menn að bera fyrir sig

bankaleynd í þessu sambandi? Bankaleynd á ekki lengur við hvað þessi

atriði varðar. Sú reiði sem kraumar í þjóðfélaginu og hægt er að beina í

ýmsar áttir af áróðursmaskínum er ekki síst kraumandi vegna þess að

það er ekki verið að upplýsa almenning um eitt eða neitt. Af hverju hefur

það ekki verið upplýst að einn aðili skuldaði eitt þúsund milljarða í

íslenska bankakerfinu og þá er eingöngu verið að tala um

viðskiptabankana þrjá, ekki sparisjóðina, lífeyrissjóðina eða ýmsa aðra

aðila, sem viðkomandi skuldaði né erlendar skuldir sama aðila. Eftir að

bankaeftirlitið var fært frá Seðlabankanum gat hann ekki aflað sér

upplýsinga um slíkt. Hann gat ekki vitað það. En það vissu aðrir, á því

getur ekki verið neinn vafi. Eitt þúsund milljarða skuld eins aðila í

íslenska bankakerfinu er erfitt að skilja, jafnvel svo erfitt að menn leiða

hana hjá sér. En það má ekki víkja sér undan að horfa á þessa mynd.

Einn aðili skuldaði með öðrum orðum bönkunum þremur um eða yfir

eitt þúsund milljarða króna. Það er hærri fjárhæð en allt eigið fé gömlu

bankanna saman lagt. Bankastjórarnir sem lánuðu hver fyrir sig hlutu að

vita að samanlagt væri dæmið þannig. Vegna þess að þeir horfðu ekki

aðeins á lánsfé eigin banka, heldur fengu þeir öll gögn vegna veðtöku

áður en stærstu einstöku lán bankans voru veitt, eða það skyldu menn

ætla. Og eftirlitsaðilar hljóta að hafa vitað það líka og hafa því teygt sig

með ólíkindum langt til að finna út að sami aðili væri óskyldur sjálfum

sér við þessar aðstæður. Hvernig í ósköpunum gat þetta gerst? Hvaða

heljartök hafði viðkomandi á bönkunum og öllu kerfinu? Það er

algerlega víst að ef erlendum viðskiptaaðilum bankanna hefði verið þessi

staða ljós, hefðu öll viðskipti við bankakerfið þegar verið stöðvuð

erlendis frá, og bankarnir hefðu í kjölfarið hrunið. Er hugsanlegt að

umræða hefði vaknað í þjóðfélaginu um þessi atriði og önnur, ef allir

frjálsir fjölmiðlar, sem er reyndar skondið orð í þessu samhengi, hefðu

ekki verið í höndunum á eigendum bankanna? Og það hefur verið

upplýst að nýju bankarnir haldi áfram háttum gömlu bankanna og láti

menn sem skulda yfir þúsund milljarða í bankakerfinu ekki í gjaldþrot,

en gangi fljótt og vel að Jóni og Gunnu, sem eru þó nú orðin eigendur

bankanna á ný. Menn virðast ekkert hafa lært eða eru jafn hræddir og

fyrr. Ég ítreka að Seðlabanki Íslands hvetur eindregið til þess að hlutur

hans í bankahruninu, sem ýmsir vilja gera sem mestan verði

rannsakaður. Sú rannsókn verður einföld. Starfsmenn Seðlabankans hafa

ekkert að óttast. En það er hlálegt að þrátt fyrir þau hróp sem skipulögð

eru og gerð eru að þessari stofnun, þeirri stofnun sem ein varaði við

þróuninni á annað ár, þá er það svo að sennilega ætti Seðlabanki Íslands

að vera lang lang aftastur í rannsóknarþarfarröðinni. Það er meginkrafa

að það sé upplýst hver hin raunverulega staða bankanna var. Það

rannsóknarferli, sem þegar hefur verið kynnt, er með öllu óframbærilegt

og ófullnægjandi. Það er allt að því skondið að sjá tilburðina í öllum

þeim skipulega áróðri og herferð sem fram hefur farið, m.a. af hálfu

11

þeirra sem mesta ábyrgð bera á bankahneykslinu. Reynt hefur verið að

læða því að almenningi að orð sem féllu í viðtali við mig í Kastljósi,

þegar ég reyndi að skýra á mannamáli í fyrsta sinn fyrir almenningi,

hvað væri að gerast, að þau hefðu orðið til þess að bresk yfirvöld hefðu

sett hefndarverkalög á Ísland og fryst eignir Landsbankans. Þetta er

endurtekið í síbylju, síðast í Stöð 2 í gær með mjög óskammfeilnum

hætti, en það merkilega er að Bresku yfirvöldin hafa aldrei haldið þessu

fram, aldrei minnst á þetta einu einu orði, þótt vitað sé að bæði þeir

Gordon Brown og Alistair Darling séu miklir áhugamenn um Kastljósið

og horfi á það nánast á hverju kvöldi! Þeir hafa hins vegar skýrt hvers

vegna þeir gripu til þessa óyndisúrræðis. Það hafa ekki öll samtöl verið

birt hvað þessi mál varðar og þess vegna er auðveldara að bera fram

tilbúnar sakir og koma þeim inn hjá trúgjörnu fólki í gegnum þá

fjölmiðla sem “grímulaust hafa verið misnotaðir í mörg ár” eins og það

var orðað af sjónvarpsmanninum. Ég hef engar áhyggjur af þessu vegna

þess að þegar málin verða rannsökuð, þá hljóta fleiri samtöl að verða

birt. Mér er kunnugt um efni þeirra og mér er kunnugt um hvað í raun

réði afstöðu breskra yfirvalda.

Ágætu fundarmenn

Það var óhjákvæmilegt að fara nokkrum orðum um það sem ég hef rakið

hér að framan vegna hinna ómaklegu árása sem á Seðlabankanum hafa

dunið eftir bankahrunið. Ég hefði þurft ennþá meiri tíma til þess, en ég

mun fara nánar yfir þetta mál á öðrum vettvangi síðar. En við ætlum

okkur einnig að horfa til framtíðar, sérstaklega í ljósi þeirrar spár sem

sérfræðingar Seðlabankans birtu nú fyrir fáeinum dögum í

Peningamálum bankans. Það hefur verið orðað svo að sú spá sé dökk.

Það þarf engan að undra. Það varð myrkur um miðjan dag í íslenskum

bankamálum sl. október og myrkrið er dökkt, eins og karlinn sagði.

Hitt er annað mál að efnahagsspár hafa staðist heldur illa á síðustu árum

og þó ekki verr hjá sérfræðingum Seðlabankans en hjá öðrum þeim sem

búið hafa við hvað hviklyndast ástand. En hafi verið erfitt að spá að

undanförnu má segja að nú keyri um þverbak, því óvissuþættirnir eru nú

í aðalhlutverki, en þeir þættir sem segja má fyrir með nokkuð öruggri

vissu eru í aukahlutverkunum. Þó má segja að ef glöggt er í skýrslurnar

rýnt, að miðað við stærð áfallsins þá eru vonirnar tiltölulega bjartar.

Hvernig get ég sagt þetta, þegar augljóst er að atvinnuleysi muni aukast

mikið og vitað sé að innlendar skuldir muni vaxa mjög mikið. Nettó

erlendar skuldir áttu ekki að aukast mikið, en nú hefur verið ákveðið að

bæta við verulegum skuldabagga á þjóðina, án þess að lög standi til þess

og er þá gengið út frá því að Alþingi samþykki þá gerninga sem kynntir

hafa verið. Það lá ekki fyrir þegar spáin var gerð og mundi því

væntanlega gera myndina enn dekkri en ella væri og þyngja þær

fátæktarbyrðar sem á þjóðina eru settar. Það er ljóst að skýrslan ber með

sér að samdráttur í hagvexti verður verulegur, reyndar stöðnun og

afturkippur um skeið og atvinnuleysi mun fara vaxandi, jafnvel svo að

12

það nálgast það sem menn eiga að venjast á evrusvæðinu, þangað sem

draumar margra leggja nú leið í þeirri múgsefjun sem gengur yfir.

Hvernig get ég þá sagt að þrátt fyrir allt kynni þessi dökka skýrsla einnig

vonarglætur? Jú ég segi það vegna þess að þrátt fyrir hið mikla áfall má

segja að í spá sérfræðinga bankans felist einnig að þjóðin geti tiltölulega

fljótt komist út úr versta hluta vandans. Í Peningamálum er til fróðleiks

sýnd mynd um hagvöxt í kjölfar kreppu og sýndur samanburður margra

landa sem gengið hafa í gegnum slíkar kreppur. Ísland er á marga lund

betur sett og betur til þess fallið að rífa sig út úr kreppu af því tagi,

heldur en þau samanburðarlönd sem þarna eru sýnd, sem flest hver, ef

ekki öll, eru mun skemmra á þróunarbrautinni komin efnahagslega en

Ísland. Og Ísland hefur sýnt áður að viðbragðshraði þjóðarinnar er

verulegur og geta hennar til að laga sig að aðstæðum mikil. Á móti

kemur hitt og úr því skal ekki dregið, að það sem er lakara en á

samanburðarmyndinni nú, er að um þessar mundir er heimurinn allur í

efnahagslegum mótvindi og það gæti haft áhrif til að hægja á

endurreisninni hér. Til að mynda er hagvöxtur nú að verða neikvæður í

fyrsta sinn á evrusvæðinu og ljóst að ástand þar fer versnandi. Það þarf

ekki að draga úr okkur kjarkinn því spárnar sýna glöggt og okkar eigin

tilfinning styður þær spár að þjóðin hefur fulla getu til þess að ná

vopnum sínum hratt, þegar hún nær að helga sig verkefninu. Auðvitað

erum við ekki að ræða um vikur eða mánuði, fremur eitt til tvö ár.

Þegar stærsti hluti bankakerfisins hrundi á örfáum dögum í október og

Bretar settu bræðraþjóð sína í Nato á lista með verstu

hryðjuverkamönnum heimsins, því þar stóð ekki aðeins nafn

Landsbankans heldur einnig ríkisstjórnar Íslands var ekki furða þótt

gjaldmiðlasambönd milli Íslands og annarra ríkja lömuðust fullkomlega.

Margur var pirraður yfir því að það tók fáeina daga að koma lágmarks

gjaldeyrisþjónustu í horf af hálfu Seðlabankans, sem í raun var þó

kraftaverk við þessar aðstæður. Og síðan hefur tekist að tryggja

vöruflutninga til og frá landinu nokkuð snurðulítið miðað við umfang

vandans. Seðlabankinn hefur annast þá milligöngu sem bankarnir

önnuðust áður og hefur því fylgt gríðarlegt álag á bankann og starfsmenn

hans. Sú skipan hvorki getur né má standa lengi, en þetta gat

Seðlabankinn vegna þess að menn höfðu haft nægilegt þrek og

nægjanlegan styrk til að standa gegn því að gjaldeyrisforða hans væri

hent á bankabálið. Ef hann hefði brugðist í þeim þrýstingi, þá væri ekki

hægt að finna að því þó að gerð væru nú hróp að bankanum og

matvælum væri hent í húsnæði hans. En af þessum ástæðum þá hefur

Seðlabankinn getað tryggt og getur áfram tryggt áfallalausan innflutning

á meðan útflutningstekjurnar eru að koma hikandi heim, en fyrir því hiki

eru í rauninni ekki lengur neinar ástæður. Innan fárra daga munu allir

þeir sem vilja geta fengið gjaldeyri til hvers konar vöruviðskipta og

ferðalaga, þótt hömlur á fjármálaviðskiptum verði afnumdar í öðrum

áföngum. Útflytjendur eru að skaða sjálfa sig og aðra í fullkominni

skammsýni með því að draga það að koma með gjaldeyrinn sinn heim til

13

þjóðarinnar. Þeir þurfa ekki að óttast að geta ekki fengið allan þann

gjaldeyri sem þeir þurfa og þegar þeir þurfa. Gjaldeyrisflæði verður

jákvætt á næstu árum hvað vöruviðskipti varðar og óþarfi að ætla að

erlendir fjárfestar rjúki burtu í einni kös, þegar gengið tekur að fljóta

frjálst á nýjan leik, jafnóhagstætt og það verður þeim í byrjun.

Verðbólgan mun lækka hratt á næsta ári og vextir einnig.

Góðir fundarmenn

Ég legg að lokum áherslu á að það verður að fara að upplýsa þá sem

borga brúsann hreinskilnislega hvernig bankarnir stóðu áður en þeir féllu

og hvernig menn höguðu sér áður en það gerðist. Þá fyrst mun hefjast

upplýst umræða. Ef til vill í upphafi með þunga reiðinnar, sem ekkert er

við að segja og skiljanleg er, en hávaðamenn munu þá fljótlega missa

tökin á atburðarásinni og það er það mikilvægasta sem nú getur gerst við

uppbyggingu á efnahagslífi þjóðarinnar.

Fullyrt hefur verið að Norðurlandaþjóðirnar hafi óvænt sett fram þau

skilyrði að við tækjum á okkur umfram lagaskyldu áhættu af yfir 600

milljarða króna skuld vegna icesave reikninga, ella myndu þær ekki vilja

lána okkur miklu lægri upphæð hver þjóð. Ég vil ekki rengja þessar

upplýsingar, þótt ég hafi ekki séð neitt skriflegt um þær. Vinir okkar

Færeyingar settu a.m.k. enga slíka afarkosti fyrir sinni aðstoð. Það hefur

verið sagt, að sannir vinir séu þeir hóglátu englar sem lyfta undir mann

þegar maður sjálfur hefur misst flugið. Færeyingar eru þess háttar

englar, hafi þeir heila þökk og blessun."

Fréttaskýring: Vígreif varnarræða seðlabankastjóra

ER ÞETTA EKKI RAUNVERULEGA MESTI ÞJÓFNAÐUR ÍSLANDSSÖGUNNAR ? ? ? ALDREI JAFN FÁIR STOLIÐ JAFN MIKLU FRÁ EINS MÖRGUM ?? ?

Held að það sé rétt að endurflytja skrif frá 15.10.2008 | 13:42

ER ÞETTA EKKI RAUNVERULEGA MESTI ÞJÓFNAÐUR ÍSLANDSSÖGUNNAR ? ? ? ALDREI JAFN FÁIR STOLIÐ JAFN MIKLU FRÁ EINS MÖRGUM ?? ?

Ég held að Sigurður G. Guðjónsson hrl. ætti að safna eigendum Giftar að baki sér og sækja þessa menn til saka sem fóru svona að ráði sínu umboðslausir með eigur alls þessa mikla fjölda manna.

Þá er nú þetta ekki allt tapið :

 

Vísir, 04. sep. 2008 08:16

Gift tapaði 11 milljörðum frá áramótum

Fjárfestingafélagið Gift, sem varð til við slit eignarhaldsfélags Samvinnutrygginga gt fyrir um það bil ári, hefur tapað ellefu milljörðum króna frá áramótum.

Einkum á fjárfestingum í Kaupþingi og Exista. Þegar eignarhaldsfélagi Samvinnutrygginga var slitið í fyrra hétu stjórnendur Giftar umþaðbil 50 þúsund tryggingatökum að þeir fengju innan tíðar eignarhlut sinn í tryggingafélaginu endurgreiddan, og var þá talað um að meðal endurgreiðsla yrði um hundrað þúsund krónur á mann.Ekki hefur verið staðið við það og ljóst virðist vera af fyrrgreindum afkomutölum að hlutur tryggingatakanna hefur rýrnað verulega eftir að fyrirheit um endurgreiðslu var gefið.-

 

 

Velkomin á heimasíðu
Eignarhaldsfélagsins Samvinnutrygginga

Í júní 2007 ákvað Fulltrúaráðsfundur Eignarhaldsfélagsins Samvinnutryggingar formbreytingu á félaginu. Með breytingunni tekur nýtt hlutafélag sem hefur hlotið nafnið Gift Fjárfestingafélag ehf við öllum eignum og skuldum félagsins. Þessari vefsíðu er ætlað að koma á framfæri mikilvægum upplýsingum um breytinguna sjálfa og áhrifin sem hún hefur á eignarhald.

Mikilvægustu breytingarnar eru meðal annars:
• Hlutafé hins nýja félags verður skipt á milli réttindaeigenda í Eignarhaldsfélagi Samvinnutrygginga, en þeir eru fyrrum tryggingartakar Samvinnutrygginga gt og Samvinnusjóðurinn samkvæmt ákvæðum í samþykktum félagsins.
• Hluthafar verða á fimmta tug þúsunda og eigið fé félagsins losar rúma 30 milljarða króna.
• Eignarhlutirnir í hinu nýja félagi verða afhentir fyrrum tryggingartökum fljótlega eftir næstu áramót, áramótin 2007/2008
• Stærstu eignir félagsins eru hlutafé í Exista hf., íslenskum fjármálastofnunum og óbeinn eignarhlutur í tæpum þriðjungs hlut í Icelandair Group hf í gegnum Langflug ehf.
• Verkefni skilanefndarinnar er að skipta hlutunum í Gift fjárfestingarfélagi ehf. á milli þessara aðila sem áður áttu skilyrtan eignarétt í félaginu.
• Við skiptalok Eignarhaldsfélagsins Samvinnutrygginga sem áætlað er að ljúki á fyrri hluta árs 2008, munu á fimmta tug þúsunda fyrrum viðskiptamanna Samvinnutrygginga g.t. verða orðnir hluthafar í Gift fjárfestingarfélagi ehf.

Þeir sem vilja afla sér frekari upplýsinga um málið er bent á að lesa fréttatilkynninguna í heild sinni hér á vefsíðunni eða hafa samband við Benedikt Sigurðsson framkvæmdastjóra gegnum netfangið [e-mail] eðaí síma 533 4700

	Verðmæti Giftar hefur rýrnað mikið
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Gift að gefast upp?

ER EKKI KOMINN RÉTTI TÍMINN TIL AÐ KOMA TIL DYRANNA EINS OG ÞÚ ERT KLÆDDUR JÓN ÁSGEIR ? ÞÚ VARST NÚ VANUR FRAM AÐ ÞESSU AÐ UPPLÝSA UM HVAÐAN FJÁRMÖGNUN ÚTRÁSARINNAR VAR KOMIN.

Vissulega kann það að vera skýlaus réttur þinn til að halda aftur af upplýsingum um fjármögnun þína. Hitt er annað að ég held að þú skuldir þessari þjóð á þessum miklu tímamótum að upplýsa um hvaðan fjármögnunin er komin. Þarna er um að ræða verulega skuldsett fjölmiðlafyrirtæki sem er síðan kannski verið að lána úr ríkisbönkunum að auki við það sem fyrir var í margra milljarða skuld.

Annars er það spá mín að þú takir þessa fjármuni úr hagnaði ykkar geislaBAUGSfeðga úr svokölluðum lágvöruverðsverslunum ykkar, enda um langa hríð ekki verið neinar lágvöruverðsverslanir. Það hefur verið upplýst í The Times að þið geislaBAUGSfeðgar hafið upplýst bankastjóra í Bretlandi um að þið hafið notað íslenska alþýðu sem mjólkurkú ykkar til lausafjár.

Fallið verði frá kröfu um upplýsingagjöf

ER ÞETTA SAMI MAÐURINN SEM SESTUR ER Í BANKARÁÐ GLITNIS OG TÓK ÓFRJÁLSRI HENDI EFNI ANNARS MANNS OG NOTAÐI ORÐRÉTT SEM SITT EIGIÐ Í KANDIDATSRITGERÐ VIÐ H.Í. ? - VAR SVIPTUR TITLINUM CANDIDATUS JURIS ÞÁ - EF SAMI, TREYSTA MENN ÞÁ SLÍKUM MANNI Í BANKARÁÐ ?

Hér á eftir kemur samantekt predikarans á greinarskrifum og blaðafréttum um mál Vilhjálms Hans Vilhjálmssonar frá því ritstuldarmál hans kom upp um árið.

Það þótti með ólíkindum á þeim tíma að hann fékk að gera nýja ritgerð. Menn sögðu það ekki vera þekkt í háskólasamfélögum heimsins sem eru vönd að virðingu sinni, að heimila slíkt eftir þvílíka meðferð stúdents á efni annars manns í ritgerð sinni til kandidatsprófs.

Mál manna var að hann hafi notið ætternis síns - áhrifa föðurins. Hér skal ekki felldur neinn dómur um það, en vissulega var þetta hið einkennilegasta mál eins og fram kemur í áður birtum opinberum skrifum um málið og hér eru birt .

“Tæplega helmingur meginmáls ritgerðarinnar, þ.e. 16 síður af 37, var tekinn meira og minna orðréttur úr texta sem annar maður hafði samið án þess að heimildar væri getið.”  

Fimmtudaginn 20. september, 2001 - Innlendar fréttir

"Lögfræðingur sviptur kandídatstitli sínum

DEILDARFUNDUR Lagadeildar Háskóla Íslands samþykkti í gær að svipta Vilhjálm Hans Vilhjálmsson lögfræðing kandídatstitli og afturkallaði einkunn sem hann fékk fyrir lokaritgerð sem hann skrifaði við deildina. DEILDARFUNDUR Lagadeildar Háskóla Íslands samþykkti í gær að svipta Vilhjálm Hans Vilhjálmsson lögfræðing kandídatstitli og afturkallaði einkunn sem hann fékk fyrir lokaritgerð sem hann skrifaði við deildina. Jafnframt samþykkti fundurinn að heimila Vilhjálmi að skrifa nýja ritgerð við Lagadeild eins og hann hafði óskað eftir að fá að gera. Mál Vilhjálms kom upp í kjölfar þess að Úlfar Hauksson stjórnmálafræðingur vakti athygli Lagadeildar á að kafla úr ritgerð sem hann skrifaði við Félagsvísindadeild Háskólans væri að finna orðrétta í ritgerð Vilhjálms. Ekkert var vísað til ritgerðar stjórnmálafræðingsins í ritgerðinni og hennar var ekki getið í heimildaskrá. Vilhjálmur bar fyrir sig að hann hefði fengið sent efni frá þriðja aðili í tölvupósti til frjálsrar notkunar. Ekki náðist í Pál Sigurðsson, forseta Lagadeildar í gær, en samkvæmt heimildum Morgunblaðsins fékk Lagadeild afrit af tölvupóstinum og kemur þar fram að Úlfar Hauksson sé höfundur textans. Í bréfi sem Úlfar sendi Lagadeild í ágúst kemur fram að Vilhjálmur hafi í fyrra óskað eftir upplýsingum frá upplýsingafulltrúa ESB um sjávarútvegsstefnu ESB og að fulltrúinn hafi sent ræðu sem Úlfar flutti í mars í fyrra á málþingi í Brussel til Vilhjálms, en ræðan var byggð á BA-ritgerð Úlfars og greinum sem birst höfðu eftir hann í tímaritinu Ægi. "Vilhjálmi ætti því að hafa verið fullkomlega ljóst að textinn væri eftir mig og að ég hefði flutt hann opinberlega," segir í bréfi Úlfars. Í tillögunni sem samþykkt var á deildarfundi Lagadeildar og deildin sendi til fjölmiðla segir: "Deildarfundur samþykkir, að einkunn fyrir kanídatsritgerð Vilhjálms Hans Vilhjálmssonar, er nefnist "Um íslenska fiskveiðistjórnkerfið og sjávarútvegsstefnu Evrópusambandsins og stöðu kvótakerfisins við hugsanlega aðild Íslands að ESB", sem hann hlaut 18. maí 2000, ásamt viðurkenningu deildarinnar á að hann hafi lokið embættisprófi, sæti afturköllun frá deginum í dag að telja. Sú ákvörðun haggar ekki gildi þeirra einkunna, er hann hlaut við deildina í öðrum náms- og prófgreinum. Jafnframt samþykkir deildarfundur, að veiting lærdómstitilsins "candidatus juris" er Lagadeildin veitti honum 24. júní 2000 að afloknu embættisprófi hans, sæti afturköllun frá sama tíma. Þá samþykkir deildarfundur fyrir sitt leyti, að heimila honum að rita kandídatsritgerð að nýju enda fullnægi hann almennum skilyrðum um skráningu og önnur atriði." "

Sunnudaginn 30. september, 2001 - Sunnudagsblað

"Viðmið um heimildanotkun á reiki

Lög og réttur eftir Pál Þórhallsson

Háskóli Íslands, lagadeild, lögfræði. ÞAÐ hefur löngum verið snar þáttur í akademísku námi að nemendur tileinki sér sjálfstæð, heiðarleg vinnubrögð og skilmerkilega sé gerð grein fyrir því í ritgerðum hvar fanga hefur verið leitað. ÞAÐ hefur löngum verið snar þáttur í akademísku námi að nemendur tileinki sér sjálfstæð, heiðarleg vinnubrögð og skilmerkilega sé gerð grein fyrir því í ritgerðum hvar fanga hefur verið leitað. Ritstuldur er því brot sem hvarvetna er litið alvarlegum augum við háskóla. Tilkoma Netsins hefur valdið miklum vanda í þessu sambandi þar sem nemendur geta skipst á ritgerðum án þess að kennarar hafi tök á að koma auga á hvaðan efnið er komið. Haft er fyrir satt að nú séu í boði mörg hundruð vefsetur á Netinu sem bjóði nemendum ritgerðir við flest tækifæri, sjá t.d. http://www.schoolsucks.com.  Einnig eru til vefir sem berjast gegn þessu fyrirbæri samanber http://www.plagiarism.org. Af augljósum ástæðum verður ritstuldur eða önnur ótilhlýðileg hagnýting á hugverkum annarra seint jafnumfangsmikið vandamál á Íslandi og á stærri málsvæðum. Þess vegna hefur mál það sem kom upp við lagadeildina í haust vakið mikla athygli á meðan það þætti heldur hversdagslegt annars staðar og yrði fráleitt blaðamatur. Kemur þar einnig til að lagadeildin hefur verið ákaflega vönd að virðingu sinni hingað til og þekkt fyrir að gera miklar kröfur til nemenda sinna.

Lagadeild átti fárra kosta völ

Í greinargerð fyrir þeirri ákvörðun lagadeildar að svipta Vilhjálm H. Vilhjálmsson kandídatsnafnbót sem send var fjölmiðlum síðastliðinn fimmtudag eru málavextir raktir og rök borin fram. Við lestur greinargerðarinnar verður ekki annað séð en að óhjákvæmilegt hafi verið að taka þessa ákvörðun og þá ekki endilega í lagalegum skilningi heldur með tilliti til orðspors deildarinnar. Tæplega helmingur meginmáls ritgerðarinnar, þ.e. 16 síður af 37, var tekinn meira og minna orðréttur úr texta sem annar maður hafði samið án þess að heimildar væri getið. Er rakið hvernig kandídatinn komst yfir efnið og hvaða skilaboð fylgdu með frá upplýsingafulltrúa ESB en allt hefur það verið rækilega tíundað í fjölmiðlum. Segir í greinargerðinni að kandídatinum hafi hlotið að vera ljóst að hann væri að nota höfundarverk nafngreinds manns án þess að afla sér leyfis. Þessi háttsemi hafi verið andstæð lögum og óskráðri meginreglu svo og góðum siðum varðandi akademísk vinnubrögð við samningu rannsóknarritgerðar. Það er rík ástæða fyrir lagadeild að gera strangar kröfur um heiðarleg vinnubrögð. Hún hefur haft einkarétt á að útskrifa lögfræðinga, starfsstétt sem svo aftur hefur einkarétt samkvæmt lögum eða venju á ýmsum þýðingarmiklum störfum þjóðfélaginu. Nægir að nefna að dómarar, sem fara með mikilvægan þátt ríkisvalds, eru skilyrðislaust lögfræðimenntaðir.

Hvaða kröfur eru gerðar?

Þótt þetta mál varði auðvitað fyrst og fremst einn einstakling þá fer ekki hjá því að það vakni spurningar um hvort almennt sé nógu vel staðið að málum í lagadeild hvað varðar leiðbeiningar til nemenda um hvað séu fræðilega viðurkennd vinnbrögð. Fram kemur að í ritgerðinni var hvergi vísað beint í rit eftir aðra menn heldur látið duga að hafa heimildaskrá aftast. Það kemur verulega á óvart að slík ritgerð skyldi teljast tæk sem lokaritgerð í lögfræði burtséð frá þeim annmörkum sem síðar komu í ljós. Þá vekur það auðvitað líka spurningar hvort menn geti hikstalaust tekið kafla úr stjórnmálafræðiritgerð og nýtt í lögfræðilegum skrifum. Á ekki nálgun þessara tveggja fræðigreina að vera ólík með einhverjum hætti? Í þessu sambandi hljóta menn að staldra við umsögn leiðbeinandans og prófdómarans sem rakin er í greinargerð lagadeildar. Þeir segja meðal annars: "Þrátt fyrir þann hnökra að tilgreina ekki heimildina, sem nemandinn kveðst ekki hafa vitað til að hefði birst á prenti, og talsverða hnökra um efnisvalið, metum við málið svo að þeir hefðu ekki leitt til þess að einkunn hefði verið lækkuð í falleinkunn. Við þetta mat er m.a. litið til þess að hluti efnisins var úr heimild, sem tilgreind var í ritgerðinni, en aðrir hlutar þess mismikilvægir og lutu mjög að lýsingu á staðreyndum og öðrum þekktum atriðum sem m.a. höfðu komið fram í fyrirlestrum undirritaðs kennara. Einnig er litið til ritgerðarinnar að öðru leyti. Með hliðsjón af framangreindu teljum við að ekki sé fullnægjandi ástæða til þess að próf viðkomandi verði ómerkt." Þessi umsögn var gerð á því stigi þegar ekki var ljóst hvaðan nákvæmlega efnið, sem farið var svo frjálslega með, var komið og mótast sjálfsagt af því. Samt er erfitt að fá botn í hana. Leiðbeinandinn og prófdómarinn virðast vera að segja að jafnvel þótt þeir hefðu vitað, þegar einkunn var gefin, að hartnær helmingur meginmálsins var skrifaður af öðrum manni en nemandanum þá hefðu þeir ekki fellt hann! Maður spyr sig, hvar eru mörkin eiginlega dregin? Hlýtur það ekki að vera aðalmarkmiðið með gerð ritgerðar að þar sýni menn að þeir séu færir um sjálfstæð, akademísk vinnubrögð? Ef drjúgur hluti er fenginn beint frá öðrum þá er auðvitað ekki um slíkt að ræða. Lagadeild hefði gjarnan mátt láta í ljósi að hún væri ekki sammála þessari afstöðu. Þess í stað segir hún: "Í bréfi Stefáns Más Stefánssonar prófessors, umsjónarkennara með viðkomandi kandídatsritgerð, og prófdómarans, Jóns Ögmundar Þormóðssonar skrifstofustjóra, til deildarforseta, dags. 5. september 2001 ... er einvörðungu fjallað um einkunn, miðað við að umrædd gögn hefðu verið notuð í góðri trú, en þar er hins vegar ekki tekin afstaða til þess, hvort framin hafi verið brot á gildandi reglum og afleiðinga þess." Hvað er góð trú í þessu sambandi? Það er vissulega ekki jafnalvarlegt að notfæra sér efni annars manns í háskólaritgerð með leyfi og án hans leyfis. Annað varðar við höfundarlög en hitt ekki. Hvort tveggja hlýtur hins vegar - ef heimildar er ekki getið - að vera í sjálfu sér jafnmikið brot á meginreglum um það hvernig eigi að vinna fræðiritgerðir með heiðarlegum hætti.

Lögfræðingar líti í eigin barm

Það er ákaflega auðvelt að fyllast vandlætingu þegar mál af þessu tagi kemur upp. Menn skyldu samt heldur líta í eigin barm og spyrja hvort þeir hafi alltaf sjálfir farið rétt með heimildir. Mjög misjafnt er hvernig lögfræðingar og meira að segja lagaprófessorar standa þar að verki. Í litlu samfélagi komast menn gjarnan upp með slakleg vinnubrögð því enginn þorir að halda uppi gagnrýni. Í stærri þjóðfélögum ríkir samkeppni milli háskóla og gagnkvæmt aðhald þar sem slök fræðimennska er umsvifalaust skotin í kaf. Það hvarflar því að manni að mál Vilhjálms megi að einhverju leyti rekja til þess að viðmið um hvernig standa eigi að verki séu á reiki meðal annars vegna þess að lærimeistararnir, og þá er ég ekki að tala um einstaka menn, eru ekki með þessa hluti alveg á hreinu sjálfir.

Stjórnsýsluþátturinn

Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum getur Vilhjálmur skotið ákvörðun lagadeildar til háskólaráðs. Þaðan mætti svo skjóta málinu til áfrýjunarnefndar háskóla. Lögmaður Vilhjálms hefur haldið því fram að það skorti lagaheimild fyrir ákvörðun lagadeildar. Það er vissulega rétt að engar skráðar reglur eru um það hvernig eigi að taka á máli sem þessu innan Háskóla Íslands eða deilda hans. Lagadeild byggir að verulegu leyti á óskráðum meginreglum. Þessum skorti á skráðum reglum sem og hugsanlegum formgöllum á meðferð málsins má auðvitað bera við ef vilji er fyrir hendi aðhalda málinu til streitu. Margir velta því sjálfsagt fyrir sér hvernig á því stendur að Vilhjálmur sætti sig ekki við ákvörðun sem hann bað sjálfur um með bréfi í ágústlok. Lagadeild byggir einmitt á því í ákvörðun sinni að kandídatinn hafi sjálfur óskað eftir að fá að skrifa nýja ritgerð og að embættisprófið yrði ómerkt. Málið er samt ekki svona einfalt. Áðurnefnd umsögn leiðbeinanda og prófdómara þar sem þeir töldu að ritgerðin hefði þrátt fyrir allt ekki hlotið falleinkunn gaf Vilhjálmi auðvitað byr undir báða vængi. Er spurning hvort bréf lögmanns hans til lagadeildar 13. september þar sem allur réttur er áskilinn til að bera fram andmæli og bent á að deildin geti ekki hnekkt niðurstöðu umsjónarkennara og prófdómara verði ekki að túlkast sem afstöðubreyting Vilhjálms að þessu leyti.

Viðurlög

Heyrst hafa dæmi þess að til séu háskólar erlendis þar sem rithnupl eða önnur stórlega vafasöm meðferð heimilda varði skilyrðislausum brottrekstri. Má í því ljósi segja að það sé allvel sloppið að fá að skila inn nýrri ritgerð og halda einkunn í öllum öðrum námskeiðum. Ýmsir innan háskólans velta því nú fyrir sér hvort þessar verði málalyktir eða hvort háskólayfirvöld eigi með einhverjum hætti að láta málið til sín taka. Samkvæmt lögum um Háskóla Íslands er það rektor sem hefur agavald yfir nemendum. Hann getur veitt áminningar eða jafnvel beitt brottrekstri tímabundið eða fyrir fullt og allt. Ef Vilhjálmur innritast á ný á 5. ár laganáms er spurning hvort agavald rektors yfir honum rakni ekki við á ný. Kynni hann að vilja taka strangar á málum en lagadeildin gerði til þess meðal annars að senda skýr skilaboð til annarra nemenda um að krafan um sjálfstæð, heiðarleg vinnubrögð sé ekkert grín. Aftur á móti kann að vera erfitt um vik að grípa fram fyrir hendur lagadeildar þegar reglur um þetta efni eru að miklu leyti óskráðar eins og fyrr segir. Sýnir það þó best að nauðsynlegt er að festa í lög reglur um málsmeðferð þegar mál af þessu tagi koma upp.Höfundur er lögfræðingur á mannréttindaskrifstofu Evrópuráðsins. Skoðanir sem fram kunna að koma í þessari grein eru á ábyrgð höfundar. Vinsamlegast sendið ábendingar um efni til [e-mail]. "  

Föstudaginn 22. febrúar, 2002 - Innlendar fréttir

"Áminntur af rektor

PÁLL Skúlason, rektor Háskóla Íslands, hefur áminnt Vilhjálm H. Vilhjálmsson, nema við lagadeild HÍ, fyrir brot á reglum um notkun heimilda í ritgerðum við HÍ. PÁLL Skúlason, rektor Háskóla Íslands, hefur áminnt Vilhjálm H. Vilhjálmsson, nema við lagadeild HÍ, fyrir brot á reglum um notkun heimilda í ritgerðum við HÍ. Í september svipti lagadeild skólans Vilhjálm lögfræðingstitli og afturkallaði einkunn sem hann fékk fyrir lokaritgerð sína, en heimilaði honum að skrifa nýja ritgerð við deildina. Rektor segir að Vilhjálmur fái nú að ljúka námi en hvergi megi út af bera hér eftir ellegar verði honum vikið úr skólanum. "

Þriðjudaginn 25. september, 2001 - Innlendar fréttir

"Ósamræmi í yfirlýsingu kandidats

ÓSAMRÆMI er á milli frásagnar Vilhjálms H. Vilhjálmssonar lögfræðings af tölvupóstsendingum Aðalsteins Leifssonar varðandi heimildanotkun í kandidatsritgerð Vilhjálms, og tölvupóstsins, sem Aðalsteinn sendi á sínum tíma. ÓSAMRÆMI er á milli frásagnar Vilhjálms H. Vilhjálmssonar lögfræðings af tölvupóstsendingum Aðalsteins Leifssonar varðandi heimildanotkun í kandidatsritgerð Vilhjálms, og tölvupóstsins, sem Aðalsteinn sendi á sínum tíma. Í yfirlýsingu, sem Vilhjálmur sendi frá sér sl. fimmtudag kveðst hann hafa notað brot úr fyrirlestri Úlfars Haukssonar í þeirri "góðu trú að Aðalsteinn væri höfundur þess", og honum hafi verið ókunnugt um uppruna efnisins. Aðalsteinn Leifsson sendi Vilhjálmi hins vegar tölvupóst dagsettan 8. mars 2000 ásamt viðhengjum. Í póstinum, sem Morgunblaðið hefur undir höndum, segist Aðalsteinn senda Vilhjálmi skilaboð í Word-skjali merktu villi.doc og er skjalið ennfremur efst á lista yfir fjögur viðhengi. Í þessu fyrsta viðhengi er Vilhjálmi meðal annars gerð grein fyrir að Aðalsteinn sé ekki höfundur alls efnisins þar sem segir: "Góðan dag Villi! Afsakaðu að ég sendi þér ekki línu fyrr en ég hef verið upp fyrir haus í stórum verkefnum og þurfti auk þess að taka smá frí vegna flutninga og veikinda. Meðfylgjandi er fyrirlestur sem Úlfar Hauksson hélt fyrir skömmu um mögulega aðild Íslands að sjávarútvegsstefnu ESB á fundi í Brussel og ennfremur eldri grein sem ég skrifaði um sama mál." Síðar í sama viðhengi minnist Aðalsteinn í tvígang aftur á Úlfar. Í yfirlýsingu frá Vilhjálmi er þetta staðfest þar sem hann segir: "Í einu af þessum viðhengjum kom fram að eitt þeirra væri fyrirlestur sem Úlfar Hauksson stjórnmálafræðingur flutti á fundi í Brussel. Það viðhengi, eins og hin, var þó algjörlega ómerkt." Í næstu setningu í sömu yfirlýsingu segir Vilhjálmur: "Tveimur mánuðum síðar notaði ég hluta af þessu efni ásamt öðrum heimildum við gerð kandidatsritgerðar minnar í þeirri góðu trú að Aðalsteinn væri höfundur þess. [...] Þegar mér varð ljóst hvernig málum var háttað, en það var í kjölfarið á kvörtun Úlfars Haukssonar til lagadeildar, hafði ég þegar samband við Úlfar og skýrði honum frá málavöxtum. Ég bað hann afsökunar á þessum mistökum mínum og ítrekaði við hann að mér hefði verið ókunnugt um uppruna efnisins." Mál Vilhjálms kom upp í kjölfar þess að Úlfar Hauksson stjórnmálafræðingur vakti athygli lagadeildar á að kafla úr ritgerð sem hann skrifaði væri að finna orðréttan í ritgerð Vilhjálms. Ekkert var vísað til ritgerðar stjórnmálafræðingsins í ritgerðinni og hennar var ekki getið í heimildaskrá. Vilhjálmur bar fyrir sig að hann hefði fengið sent efni frá þriðja aðila, Aðalsteini Leifssyni, í tölvupósti til frjálsrar notkunar. Lagadeild fékk afrit af tölvupóstinum og kemur þar fram eins og fyrr segir að Úlfar Hauksson er höfundur textans. Ekki náðist í Vilhjálm H. Vilhjálmsson. Sigurður G. Guðjónsson hrl., lögmaður Vilhjálms, sagði skjólstæðing sinn staddan í útlöndum en vildi annars ekki tjá sig um málið.""

 

 

Innlent |mbl.is | 19.9.2001 | 17:55

"Kandídatsritgerð í lögfræði afturkölluð

Á deildarfundi lagadeildar Háskóla Íslands í dag var samþykkt að afturkalla kandídatsritgerð Vilhjálms H. Vilhjálmssonar, Um íslenska fiskveiðistjórnunarkerfið og sjávarútvegsstefnu Evrópusambandsins og stöðu kvótakerfisins við hugsanlega aðild Íslands að ESB. Jafnframt afturkallaði lagadeild viðurkenningu á því að Vilhjálmur hefði lokið embættisprófi og lærdómstitillinn candidatus juris, sem deildin veitti Vilhjálmi, var einnig afturkallaður. Deildarfundurinn samþykkti að heimila Vilhjálmi að rita kandídatsritgerð að nýju að fullnægðum almennum skilyrðum um skráningu og önnur atriði.Vilhjálmur var sakaður um að hafa tekið efni upp úr ritgerð sem skrifuð var við félagsvísindadeild. Hlutar ritgerðarinnar birtust síðar sem blaðagreinar en Vilhjálmur fékk þær sendar í tölvupósti frá þriðja aðila án þess að þar væri getið hvar þær hefðu birst og notaði Vilhjálmur efnið í ritgerð sína.

Eftir að málið kom upp sendi Vilhjálmur lagadeild bréf þar sem hann fór fram á að einkunn hans fyrir ritgerðina yrði afmáð og að hann fengi jafnframt að innritast aftur í Háskólann til að skrifa nýja ritgerð."

 Innlent |mbl.is | 20.9.2001 | 17:28

"Segir að aðeins umsjónarkennari og prófdómari geti ógilt kandídatsritgerð.

Vilhjálmur H. Vilhjálmsson, sem lagadeild Háskóla Íslands svipti í gær lærdómstitli lögfræðings með því að ógilda kandídatsritgerð hans, segir að aðeins umsjónarkennari og prófdómari geti afturkallað einkunn hans en forseti lagadeildar hafi haft það að engu. Segir Vilhjálmur að framhald málsins sé í höndum lögmanns síns.Fram kom í fréttum Ríkisútvarpsins í dag að innan háskólans verði farið yfir allt málið og þar velti menn vöngum yfir því hver sé ábyrgð leiðbeinanda og prófdómara.Yfirlýsing Vilhjálms er eftirfarandi:Kandídatsritgerð mín, sem hefur verið nokkuð til umræðu í fjölmiðlun upp á síðkastið, var meðal annars samin með hliðsjón af gögnum sem Aðalsteinn Leifsson, fyrrverandi upplýsingafulltrúi ESB fyrir Ísland, sendi mér í marsbyrjun árið 2000 með tölvupósti. Í orðsendingunni tók Aðalsteinn fram að þar væru persónlegar hugleiðingar og vangaveltur hans. Þær væru mér til frjálsra afnota og hann vildi ekki að sín yrði getið sem heimildarmanns. Þetta ítrekaði Aðalsteinn við mig í samtali síðar og bar við stöðu sinni hjá ESB. Með orðsendingunni fylgdu fjögur viðhengi, alls um 50 blaðsíður, sem fjölluðu um fiskveiðistjórnunarkerfi ESB. Í einu af þessu viðhengjum kom fram að eitt þeirra væri fyrirlestur sem Úlfar Hauksson, stjórnmálafræðingur hefði flutt á fundi í Brussel. Það viðhengi, eins og hin, var þó algjörlega ómerkt.Tveimur mánuðum síðar notaði ég hluta af þessu efni ásamt öðrum heimildum við gerð kandídatsritgerðar minnar í þeirri góðu trú að Aðalsteinn væri höfundur þess. Síðar kom í ljós að hluti af þessum texta hafði áður verið birtur opinberlega. Um það var mér algjörlega ókunnugt. Þegar mér varð ljóst hvernig málum var háttað, en það var í kjölfarið á kvörtun Úlfars Haukssonar til lagadeildar, hafði ég þegar samband við Úlfar og skýrði honum frá málavöxtum. Ég bað hann afsökunar á þessum mistökum mínum og ítrekaði við hann að mér hefði verið ókunnugt um uppruna efnisins.Eftir að þetta mál kom upp í lok ágúst fór forseti lagadeildar, Páll Sigurðsson, þess formlega á leit við umsjónarkennara minn Stefán Má Stefánsson, prófessor og prófdómarann Jón Ögmund Þormóðsson, lögfræðing, að þeir létu í ljós álit sitt á málinu. Eftir að hafa farið yfir ritgerðina að nýju og borið hann saman við fyrirliggjandi gögn í málinu er niðurstaða þeirra eftirfarandi:„Þrátt fyrir þann hnökra á að tilgreina ekki heimildina, sem neminn kveðst ekki hafa vitað til að hefði birst á prenti, og talsverða hnökra um efnisvalið, metum við málið svo að þeir hefðu ekki leitt til þess að einkunn hefði verið lækkuð í falleinkunn. Við þetta mat er m.a. litið til þess að hluti efnisins var úr heimild, sem tilgreind var í ritgerðinni, en aðrir hlutar þess mismikilvægir og lutu mjög að lýsingu á staðreyndum og öðrum þekktum atriðum sem m.a. höfðu komið fram í fyrirlestrum undirritaðs kennara. Einnig er litið til ritgerðarinnar að öðru leyti.Með hljðsjón af framgreindu teljum við ennfremur að ekki sé fullnægjandi ástæða til þess að próf viðkomandi verði ómerkt.”Þessa formlegu álitsgerð umsjónarkennara og prófdómara, sem einir geta afturkallað einkunn mína, hefur forseti lagadeildar, Páll Sigurðsson, haft að engu eins og reyndar allt annað sem styður sjónarmið mín í málinu. Páll hefur í þessu máli komið fram sem rannsakandi, ákærandi og dómari. Það lýsir kannski best framgöngu hans í þessu máli að hann kaus að birta mér fyrrnefnda ákvörðun um ógildingu ritgerðar minnar og afturköllun á lögfræðiprófi mínu, í fjölmiðlum.Framhald þessa máls er í höndum lögmanns míns, Sigurðar G. Guðjónssonar hrl." 

 Innlent |mbl.is | 24.9.2001 | 15:34 

"Efni í tölvupósti var ekki til "frjálsra afnota"

Aðalsteinn Leifsson segir að í tölvupósti, sem hann sendi Vilhjálmi H. Vilhjálmssyni hafi hvergi komið fram að efni hans væri Vilhjálmi til "frjálsra afnota", eins og Vilhjálmur sagði fram í yfirlýsingu sem hann sendi fjölmiðlum í kjölfar þess að lagadeild Háskóla Íslands afturkallaði kandídatsritgerð hans í lögfræði.Yfirlýsing frá Aðalsteini er eftirfarandi:Þar sem nafn undirritaðs hefur dregist inn í opinberar umræður um kandidatsritgerð Vilhjálms H. Vilhjálmssonar við lagadeild Háskóla Íslands, tel ég rétt að eftirfarandi komi fram:Vilhjálmur leitaði til mín í mars 2000 eftir aðstoð vegna kandidatsritgerðar sem hann vann að um hugsanlega aðild Íslands að sjávarútvegsstefnu Evrópusambandsins (ESB). Þá var ég upplýsingafulltrúi fyrir fastanefnd framkvæmdastjórnar ESB gagnvart Íslandi og Noregi með aðsetur í Osló. Ég sendi tölvupóst 8. mars 2000 sem svar við fyrirspurn Vilhjálms. Ég varðveitti tölvupóstinn og viðhengin við hann.Í tölvupóstinum tek ég fram að Evrópusambandið hafi enga opinbera skoðun á því hver yrði hugsanlega niðurstaða hugsanlegra aðildarviðræðna við Ísland um sjávarútveg og því vilji ég ekki tjá mig um þá spurningu sem upplýsingafulltrúi framkvæmdastjórnar ESB. Hins vegar geti ég sent honum mínar persónulegu vangaveltur um þessa mikilvægu spurningu.Orðréttur texti tölvupóstsins er eftirfarandi:

„Thar sem eg get adeins skrifad a "skollotri" islensku i frjalsum texta sendi eg ther skilabod i Word skjali (villi.doc). Athugadu ad ESB hefur enga skodun a hugsanlegri adildarumsokn fra Islendingum og tjair sig ekki um hugsanlega nidurstodu hugsanlegra samningavidraedna vegna hugsanlegrar umsoknar! Thetta eru thvi personulegar paelingar minar."

Með tölvupóstinum sendi ég fjögur viðhengi: Bréf frá mér (villi.doc) þar sem ég gerði grein fyrir helstu hugmyndum mínum um efnið (2 blaðsíður), fyrirlestur sem Úlfar Hauksson skrifaði og flutti um svipað leiti í Brussel (11 blaðsíður), kafli sem ég skrifaði um samvinnu Íslands og ESB og var gefin út í bók (23 blaðsíður) og grein sem ég skrifaði um sjávarútvegsstefnu ESB í Morgunblaðið 27. september 1996 (2 blaðsíður).Í bréfi mínu til Vilhjálms gerði ég grein fyrir hverju viðhengi fyrir sig. Þar segir:

„Meðfylgjandi er fyrirlestur sem Úlfar Hauksson hélt fyrir skömmu um mögulega aðild Íslands að sjávarútvegsstefnu ESB á fundi í Brussel og ennfremur eldri grein sem ég skrifaði um sama mál. Læt að gamni einnig fylgja með smá kafla sem ég skrifaði um samskipti Íslands og ESB í bók sem Iðntæknistofnun gaf út seint á síðasta ári. Eins og þú sérð, þá erum við Úlfar efnislega sammála eftir athuganir okkar en ég vil þó leggja ríka áherslu á að aðildarviðræður eru pólitískt ferli sem ræðst af mörgum þáttum og niðurstaða er ekki gefin fyrirfram..."

Ennfremur segir í bréfinu:

„Ef þú hefur fengið ritgerðina hans Úlfars á bókasafninu hefur þú ágætis yfirlit yfir helstu rök fyrir því að Íslendingar ættu að fá viðunandi lausn í sjávarútvegi..."

Ástæða þess að ég hafði fyrirlestur Úlfars undir höndum er sú að ég var Úlfari einnig innan handar um öflun heimilda og við áttum í fræðilegum samræðum um efnið.Í tölvupósti mínum til Vilhjálms kemur hvergi fram að efni hans væri Vilhjálmi til „frjálsra afnota", eins og Vilhjálmur heldur fram í Morgunblaðinu 21. september sl.. Þegar Vilhjálmur hringdi til að þakka mér fyrir sendinguna sagði ég aðspurður að hann gæti að sjálfsögðu stuðst við og nýtt persónulegar vangaveltur mínar ef honum þættu þær skynsamlegar. Sú staðhæfing Vilhjálms að ég gæfi honum þar með heimild til að „nota að vild" fyrirlestur Úlfar Haukssonar er úr lausu lofti gripin. Í bréfi mínu til Vilhjálms stendur svart á hvítu hvaðan fyrirlesturinn kemur.Eftir að mál Vilhjálms H. Vilhjálmssonar kom upp og fór til umfjöllunar lagadeildar Háskóla Íslands sendi ég (4. september), með samþykki Vilhjálms, afrit af tölvupóstinum og viðhengjum hans til lagadeildarinnar."

Aðalsteinn Leifsson 

Innlent | Morgunblaðið | 26.9.2001 | 05:55

""Alrangar fullyrðingar"

Páll Sigurðsson, forseti lagadeildar Háskóla Íslands, segir þann hluta yfirlýsingar Vilhjálms H. Vilhjálmssonar sem snýr að sjálfum sér og störfum lagadeildar alrangan."Málið er afgreitt frá lagadeild og ég hef ekkert annað um það að segja. Vilhjálmur getur áfrýjað úrskurði lagadeildar til háskólaráðs sem er æðsti aðili innan háskólans en geri hann það ekki stendur úrskurður lagadeildar," sagði Páll.Vilhjálmur, sem lagadeild Háskóla Íslands svipti í síðustu viku lærdómstitli lögfræðings með því að ógilda kandídatsritgerð hans, segir að aðeins umsjónarkennari og prófdómari geti afturkallað einkunn hans."Þessar fullyrðingar Vilhjálms eru einfaldlega alrangar, lagadeild úrskurðar um mál af þessu tagi. Það var mikil vinna lögð í úrskurðinn innan lagadeildarinnar og svona ákvörðun hefði aldrei verið tekin án þess að hún væri mjög vel rökstudd," sagði Páll og áréttaði að mál Vilhjálms væri einstakt innan deildarinnar og í raun alls háskólans þar sem sambærileg mál hefðu ekki komið upp áður.Spurður hvort menn innan háskólans velti vöngum yfir því hver sé ábyrgð leiðbeinanda og prófdómara segir Páll að stjórnsýslumálið snúist um Vilhjálm en málið hafi vissulega vakið upp mikla umræðu meðal háskólaprófessora um einkunnagjöf og slíkt en vildi að öðru leyti ekki tjá sig um hlut umsjónarkennara og prófdómara. "

	Ný bankaráð skipuð
Ábyrgðarmaður færslu Tenging við þessa frétt hefur verið rofin vegna kvartana.

EINKABANKASTJÓRI JÓNS ÁSGEIRS OG JÓHANNESAR (LES.: GEISLABAUGSFEÐGAR) Í LANDSBANKANUM ? ? ? STÓRFURÐULEGT AÐ FYRRUM FORSTJÓRI BAUGS SKULI STARFA INNAN LANDSBANKANS VIÐ AÐ STÝRA MÁLEFNUM BAUGS - EF SATT REYNIST

Predikarinn má eigi bindask ! !

Má til með að birta pistil Jóns Axels um það hvort það sé sértakur einkabankastjóri Jóns Ásgeirs í Landsbankanum - "MOLE" eins og þetta er gjarnan kallað í glæpareyfurum. Sjá blogg Jóns Axels :

"

 Jón Axel Ólafsson

Baugur með útibú í Landsbankanum?

Það eru ótrúlegustu hlutir sem grassera í samfélaginu í dag.  Eyjan segir frá nýju skrifstofunni hans Sigurjóns og menn keppast við að senda pósta út og suður. Litlu frjálsu hefur borist eftirfarandi bréf sem er í ætt við það sem Orðið á götunni skrifar í dag:

Ágæti  Jón Axel. Mér sýnist að fyrir utan Eyjan.is sé Litla Frjálsa eina alvöru frjálsa fréttastofan á landinu og því fannst mér rétt að skrifa þér nokkrar línur varðandi stöðuna á Íslandi í dag og gefa þér frétt sem ég treysti öðrum fréttamiðlum ekki fyrir.

Stöðu minnar vegna get ég ekki komið fram undir nafni þar sem ég er n.k. Litli Landsímamaðurinn. Þetta skal ég upplýsa þig um að öll kurl hafa ekki komið til grafar í Rauðsólarmálinu. Jón Ásgeir Jóhannesson kom því í fjölmiðlana að Landsbankinn hefði ekki lánað honum 1.500 milljónir króna til að kaupa fjölmiðlahluta 365 inn í fyrirtækið Rauðsól.

Ég veit að það er rétt en það sem hefur ekki komið fram er hver er hugmyndafræðingurinn á bakvið gjörninginn. Tryggvi Jónsson fyrrum forstjóri hjá Jóni hefur nefnilega starfað hjá Landsbankanum síðan sl. haust og er yfir svonefndri fullnustudeild. Hann vinnur þar við ýmis verkefni og eitt þeirra er að ráðstafa eignum Baugs í samræmi við skuldir.

Hann er höfundurinn að Rauðsólarverkefninu innann Landsbankans. Þægilegt fyrir Jón að sá sem ráðstafar eignum og skuldum Baugs sé hans fyrrum hægri hönd. Þessa frétt færðu fyrir að vera næstum eina alvöru frjálsa fréttastofan á landinu. Haltu áfram þínum góðum störfum og vertu áfram fyrstur með alvöru fréttirnar.

Ónefndur lesandi."